Na današnji dan 1914. godine Austrougarska je objavila rat Srbiji, čime je počeo Prvi svjetski rat.
Neposredan povod za objavu rata bilo je ubistvo nadvojvode Franca Ferdinanda, dok su se stvarni uzroci nalazili u višedecenijskoj složenoj vojno-političkoj situaciji, rivalitetima i pripremama za rat između velikih sila u Evropi.
Princa Ferdinanda je 28. juna 1914. u Sarajevu ubio Gavrilo Princip, član Mlade Bosne, organizacije čiji su ciljevi bili ujedinjenje Južnih Slovena i oslobođenje od austrougarske vlasti.
Sarajevski atentat prouzrokovao je potom krizu između dvije zemlje, a 23. jula 1914. Austrougarska je uputila ultimatum Srbiji u kojem je u 10 tačaka iznijela svoje zahtjeve.
Srpska vlada je uslovno prihvatila sve zahtjeve, osim tačke šest, koja je narušavala suverenitet Kraljevine Srbije i koja je bila u suprotnosti sa Ustavom.
Dobijeni odgovor na svoje zahtjeve Austrougarska nije smatrala zadovoljavajućim, pa je odmah objavila rat Srbiji, otvorenim telegramom, što je do tada nezabilježeno u istoriji diplomatije.
Nakon što je Austrougarska objavila rat Srbiji, Rusija naređuje opštu mobilizaciju. Već 1. avgusta 1914. godine NJemačka objavljuje rat Rusiji, a dva dana kasnije i Francuskoj.
Ubrzo Velika Britanija objavljuje rat NJemačkoj i već do kraja avgusta ratni požar je uveliko gorio.
Prvi svjetski rat je trajao od 1914. do 1918. godine. U njemu je učestvovala većina velikih svjetskih sila, grupisanih u dva sukobljena vojna saveza – okupljenih oko Trojne Antante i Centralnih sila.
Sile Antante su na početku činile Srbija, Crna Gora, Rusija, Francuska, Velika Britanija, Italija, Japan, Grčka, Rumunija i SAD.
Centralne sile su prije početka rata činile NJemačka, Austrougarska i Italija, koja je zbog londonskog ugovora od 26. aprila 1915. godine, kojim je za Italiju predviđen dio Dalmacije, Istra, Gorica, Kvarnerska ostrva i Dodokanezi, pristupila silama Antante.
Osmansko carstvo se pridružilo Centralnim silama oktobra 1914, a godinu dana kasnije to je uradila i Bugarska.
Do završetka rata, od evropskih zemalja Holandija, Švajcarska, Španija i skandinavske države su ostale zvanično neutralne.
Više od 70 miliona ljudi je bilo pod oružjem, a od toga preko 60 miliona ljudi u Evropi je bilo mobilisano u jedan od najvećih ratova u istoriji, koji se zove i Veliki rat.
Posljedice rata su bile da je ubijeno više od 15 miliona ljudi, 20 miliona ranjeno, a direktne učesnice rata pretrpjele su i ogromna razaranja država i privreda. Srbija je u Prvom svjetskom ratu izgubila 1,1 milion stanovnika.
Rat je završen potpisivanjem više mirovnih sporazuma, od kojih je najvažniji Versajski mir 28. juna 1919, iako su sile Atlante potpisale primirje sa NJemačkom 11. novembra 1918. godine.
Direktne posljedice Velikog rata bile su raspad Austrougarske, Ruskog carstva, osmanskog carstva i NJemačkog carstva i nastanak novih država u centralnoj i istočnoj Evropi, kao i uspostavljanje Društva naroda.
Foto: www.mojenovosti.com
Izvor: SRNA
