Danas je utorak, 2. jul, 183. dan 2019. Do kraja godine ima 182 dana.
1489 – Rođen je engleski vjerski reformator Tomas Krenmer (Thomas Cranmer). Kao kenterberijski nadbiskup (od 1533) omogućio je kralju Henriju VIII da se proglasi poglavarom engleske državne crkve. U vrijeme restauracije katolicizma pod Marijom Tjudor (Mary Tudor) spaljen je na lomači. Uveo je bogosluženje na engleskom jeziku i sastavio “Opšti molitvenik” na engleskom.
1566 – Umro je francuski astrolog Nostradamus, autor knjige “Proročanstva”. Bio je lični ljekar francuskog kralja Šarla IX (Charles) i dvorski astrolog Katarine Mediči (Caterina Medici).
1714 – Rođen je njemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Gluk (Christoph Willibald Gluck). Reformisao je operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji (“Orfej i Euridika”, “Alcest”, “Paris i Helena”, “Ifigenija na Tauridi””).
1778 – Umro je francuski filozof i pisac Žan Žak Ruso (Jean-Jacques Rousseau), čije je delo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX vijeka (“Emil”, “Rasprava o poreklu i osnovama nejednakosti među ljudima”, “Pismo Dalamberu”, “Ispovijesti”).
1798 – Napoleon Bonaparta zauzeo je Aleksandriju. Nakon nekoliko pobjeda nad Mamelucima ušao je u Kairo i nastavio pohod u dolinu Nila i Siriju. Francuska vojska povukla se iz Egipta 1801.
1819 – Velika Britanija je donijela zakon kojim se zabranjuje rad djece ispod devet godina u tekstilnoj industriji, a rad djece mlađe od 16 godina ograničava na 12 časova dnevno.
1850 – Umro je Robert Pil, britanski premijer (1834-35 1841-46), osnivač Konzervativne partije. Kao ministar unutrašnjih poslova organizovao je 1829. londonsku policiju, a po skraćenici njegovog imena Bob policajci su dobili nadimak Bobi (Bobby).
1853 – Prelaskom ruske vojske preko rijeke Prut i napadom na turske trupe počeo je Krimski rat.
1860 – Rusi su osnovali grad Vladivostok na obali Amurskog zaliva, koji je kasnije postao najznačajnija sovjetska luka (pomorska i vazdušna baza) na sovjetskom Dalekom istoku.
1877 – Rođen je nemački pisac Herman Hese (Hermann Hesse) dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1946. (“Igra staklenih perli”, “Stepski vuk”, “Demijan”, “Sidarta”).
1881 – U Vašingtonu je izvršen atentat na predsednika SAD Džejmsa Ejbrama Garfilda (James Abram Garfield). Od posljedica ranjavanja umro je 19. septembra.
1900 – Grof Ferdinand fon Cepelin (Zeppelin) izvršio je prvi let vazdušnim brodom (dirižabl) nad Bodenskim jezerom u južnoj Nemačkoj. Kasnije je konstruisao nekoliko takvih vazduhoplova koji su po njemu dobili naziv Cepelin.
1915 – U emigraciji, u Parizu umro je meksički general i predsednik (1877-80 i 1884-1911) Porfirio Dijas (Diaz).
1925 – Rođen je kongoanski političar Patris Lumumba, osnivač Kongoanskog nacionalnog pokreta i prvi premijer nezavisnog Konga 1960. Smjenjen je u septembru iste godine, a u januaru 1961. ubijen je pod nerazjašnjenim okolnostima. Postao je simbol borbe protiv kolonijalizma afričkih naroda.
1940 – Pogođen torpedom s njemačke podmornice, potonuo je brod “Arandora star” koji je prevozio njemačke i italijanske zarobljenike u Kanadu. Nastradalo je više od 750 zarobljenika i članova posade.
1949 – Umro je bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, jedan od osnivača Komunističke partije Bugarske, prvi predsjednik bugarske vlade posle Drugog svetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943. Godine 1933. uhapšen je u Berlinu zbog navodnog učešća u paljenju Rajhstaga i na čuvenom “Lajpciškom procesu” razotkrio da je podmetanje požara bila jedna od nacističkih provokacija kojom je režim pravdao teror nad komunistima i socijalistima. Pod pritiskom svjetske javnosti pušten je iz zatvora krajem februara 1934.
1961 – Američki pisac Ernest Hemingvej (Hemingway) izvršio je samoubistvo. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1954. (“Zbogom oružje”, “Za kim zvona zvone”, “Starac i more”).
1964 – Predsednik SAD Lindon Džonson (Lyndon Johnson) potpisao je “Akt o građanskim pravima”, kojim je zabranjena rasna diskriminacija.
1966 – Francuska je izvršila prvu od šest proba atomske bombe na pacifičkom atolu.
1976 – Proglašeno je ujedinjenje Sjevernog i Južnog Vijetnama u jednu državu sa glavnim gradom Hanojem.
1989 – Umro je ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, šef sovjetske diplomatije od 1957. do 1985, kada je postao predsednik Vrhovnog sovjeta SSSR. Na mjestu ministra spoljnjih poslova zamijenio ga je Eduard Ševardnadze.
1990 – Ne prihvatajući ustavne promjene u Srbiji, albanski delegati pokrajinske Skupštine Kosova usvojili su Ustavnu deklaraciju i proglasili odvajanje Kosova od Srbije. Skupština Srbije je 5. jula raspustila pokrajinsku Skupštinu, nakon čega su usljedili štrajkovi i protesti kosovskih Albanaca.
1992 – Umro je Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih književnika u drugoj polovini 20. vijeka. Kao član ilegalne organizacije Savezne demokratske omladine Jugoslavije, posle Drugog svjetskog rata bio je nekoliko godina u zatvoru. Jedan je od osnivača Demokratske stranke 1989, prve poslijeratne opozicione partije u Srbiji (“Vrijeme čuda”, “Kako upokojiti vampira”, “Zlatno runo”).
1997 – Umro je američki filmski glumac Džejms Stjuart (James Stewart), dobitnik Oskara 1940. za film “Filadelfijska priča” (“Vrtoglavica”, “Čovjek koji je suviše znao”, “Anatomija jednog ubistva”).
1999 – Umro je Mario Puzo, autor bestselera “Kum” prema kojem je Frensis Ford Kopola (Francis, Copolla) snimio istoimeni film.
2000 – Kandidat Narodne partije akcije i Zelene stranke Visente Foks (Vicente Fox) pobijedio je na predsedničkim izborima u Meksiku, čime je okončana vladavina Institucionalne revolucionarne partije, koja je bila na vlasti od 1929. godine.
2001 – Prvo usađivanje mehaničkog srca izvršeno je u SAD. Sedmočasovnu operaciju izveli su hirurzi Univerziteta Luizvila Leman Grej (Grey) i Robert Dauling (Dowling).
2002 – Američki milioner i avanturista Stiv Foset (Steve Fossett) postao je prvi čovjek koji je balonom obišao svijet, preletivši 31.380 kilometara.
2007 – Umro je Haj (Hy) Zaret, jedan od najvećih muzičkih klasika 20 veka, koji je napisao tekst pesme “Unchained Melody” za film “Unchained”. Tu pjesmu su snimili brojni muzičari, među kojima su Elvis Prisli (Presley), Lena Horn (Horne), “U2”, Gaj Lombardo (Guy Lombardo)…
2008 – Umro je akademik Dejan Medaković, doktor istorijskih nauka i najznačajniji istoričar srpske umjetnosti za period od 18. do 20. vijeka. Bio je profesor Filozofskog fakulteta, književnik i naučnik svjetskog glasa, čija su djela prevođena na više svjetskih jezika.
2010 – Preminuo je francuski pozorišni i filmski glumac i reditelj Loran Terzijef (Laurent Terzieff), poznat po ulogama u filmovima „Kapo“, „Vanina Vanini“, „Sedam smrtnih grijehova“, „Gorki plodovi“ „Utopija“, „Žerminal“.
2011 – Umrla je pozorišna i filmska glumica Olivera Marković. Njen pozorišni opus broji više od 100 uloga, a glumila je i u 63 filma, među kojima su “Sumnjivo lice”, “Kozara”, “Put oko svijeta”, “Nacionalna klasa”, “Balkan ekspres” i “Sabirni centar”.
2013 – Umro je Dag (Douglas) Engelbart, izumitelj kompjuterskog miša i autor prvih verzija i-mejla, programa za obradu teksta i Interneta.
2016 – Preminuo je Eli Vizel (Elie Wiesel), dobitnik Nobelove nagrade za mir koji je preživio holokaust i nacistički logor smrti Aušvic. Autor je preko 50 knjiga i širom svijeta je držao predavanja o zločinima nacista.
Foto: N.N.
Izvor: nadanasnjidan.net
