Petar Drugi Petrović NJegoš, srpski pjesnik i episkop, vladar Crne Gore, umro je na današnji dan 1851. u 38. godini.
Rođen je 13. novembra 1813. u selu NJeguši kod Cetinja kao drugi sin Tome Markova Petrovića, najmlađeg brata vladike Petra Prvog i Ivane Proroković, a na krštenju je dobio ime Radivoje pod kojim je u narodu bio poznat kasnije kao vladika Rade.
Nakon što je postao vladika, on se potpisivao samo svojim monaškim imenom – Petar i prezimenom – Petrović. Međutim, u narodu nije bio poznat kao vladika Petar nego upravo kao vladika Rade.
Vladikom Petrom narod je nazivao jedino njegovog strica. NJegoš nikada nije upotrebljavao riječ Drugi uz Petar, nego je to dodato kasnije, kao i Prvi uz ime njegovog strica, da bi ih razlikovali.
Poslije stričeve smrti, 1831. godine NJegoš se zamonašio veoma mlad i primio vlast nad Crnom Gorom. Petar Prvi je u testamentu odredio Rada za svog nasljednika. Međutim, to pravo je osporavao guvernadur Vukolaj Radonjić, koji je smatrao da on treba da bude jedini vladar Crne Gore.
Radonjić je tajno održavao veze sa Austrijom. Kada je to otkriveno, crnogorski glavari su osudili Radonjića na smrt, ali je Petar Drugi preinačio kaznu u progonstvo i ukidanje zvanja guvernadurstva u Crnoj Gori.
NJegoš je bio i vjerski i svjetovni poglavar srpskog naroda u Crnoj Gori, u kojoj je bila jaka nacionalna svijest i patrijarhalni moral, ali je vladala plemenska surevnjivost i krvna osveta.
Kad je došao na vlast, on je odmah počeo da uvodi red i modernizuje društvo i državu. Podizao je škole, osnivao sudove, pravio puteve, uzimao postupno svu vlast u svoje ruke i uveo porez.
Pošto je uklonio sve početne unutrašnje protivnike svojoj vladavini, skoncentrisao se na ujedinjavanje crnogorskih plemena i uspostavljanje centralizovane države.
Uveo je redovne poreze i niz novih zakona da zamijene one koje su njegovi prethodnici uveli mnogo prije njega. Uvođenje poreza se pokazalo vrlo nepopularnim među crnogorskim plemenima i zbog toga je tokom njegove vladavine izbilo nekoliko buna.
U jednoj kulturno zaostaloj sredini to je išlo teško i moralo je boljeti ovog velikoga rodoljuba, koji je svom dušom bio predan narodu. “Ja sam vladar među varvarima, a varvarin među vladarima”, pisao je NJegoš.
NJegoševa vladavina je takođe obilježena stalnim političkim i vojnim sukobom sa Osmanskim carstvom i njegovim pokušajima da proširi teritoriju Crne Gore uz dobijanje bezuslovnog priznanja od Visoke porte. Zalagao se za oslobođenje i ujedinjenje svih Srba i bio je spreman da se odrekne svojih svjetovnih vlasti zarad ujedinjenja sa Srbijom.
Vladika se u proljeće 1850. godine razbolio od tuberkuloze kojoj je tražio lijeka u Italiji. Preminuo je 31. oktobra /19. oktobra po starom kalendaru/ 1851. na Cetinju, dvadeset jednu godinu nakon što je postao vladar Crne Gore.
U svojim posljednjim časovima rekao je: “Evo me na ždrijelu vječnoga doma… Kopajte me u Lovćen kod nove crkve”.
Sahrana na Lovćenu je odgođena, zbog lošeg vremena i strahovanja da bi skadarski Turci mogli da oskrnave lovćensku kapelu, te je privremeno sahranjen na Cetinju, u manastiru, u grob njegovog strica svetog Petra. Tek 26. avgusta 1855. svečano su NJegoševi posmrtni ostaci preneseni na Lovćen.
Kapelu na Lovćenu porušili su Austrougari, a obnovio ju je kralj Aleksandar Karađorđević. NJegovi ostaci su premješteni u Cetinjski manastir, a potom u obnovljenu kapelu 1925. godine. Kapela je uz podršku tadašnje jugoslovenske vlade 1974. zamijenjena Meštrovićevim mauzolejom.
NJegoš se smatra i jednim od najvećih srpskih pjesnika. NJegovo najuticajnije pjesničko djelo je “Gorski vijenac”, objavljeno 1847. godine, te “Luča mikrokozma” i “Lažni car Šćepan Mali”.
NJegoš je, u vrijeme neprekidnih bojeva sa Turcima, zaneseno volio narodne pjesme, skupljao ih, a kasnije i sam stvarao nove. Štampao je i dva kraća spjeva u istom duhu: “Kula Đurišića” i “Čardak Aleksića”.
Godine 1854. je objavljena “Slobodijada”, epski spjev u deset pjevanja, u kome se slave crnogorske pobjede nad Turcima i Francuzima.
Vuk Karadžić je smatrao da je i druge pjesme o novim crnogorskim bojevima ispjevao upravo NJegoš. On je radio i na prikupljanju narodnih pjesama i izdao ih u zbirci “Ogledalo srpsko”.
Petar Drugi Petrović NJegoš je na nivou Mitropolije Crnogorsko-primorske kanonizovan i uveden je u red svetitelja kao Sveti mitropolit Petar Drugi Lovćenski Tajnovidac. Na nivou Mitropolije crnogorsko-primorske, 19. maj je ustanovljen kao datum praznovanja Svetog mitropolita Petra Drugog Lovćenskog Tajnovidca kao svetitelja.
Na svojoj prvoj ikoni, koja je 19. maja 2013. unesena u Cetinjski manastir, NJegoš je predstavljen u arhijerejskim odeždama. U desnoj ruci drži lovćensku crkvu Svetog Petra Cetinjskog, a u lijevoj svitak sa stihovima iz “Luče mikrokozma”.
NJegovo ime nalazi se među 100 najznamenitijih Srba.
Foto: rtrs.tv
Izvor: SRNA
