Danas je subota, 27. mart, 86. dan 2021. Do kraja godine ima 279 dana.
1625. – Umro britanski kralj škotskog porijekla Džejms Prvi Stjuart, prvi monarh koji je od 1603. do smrti vladao i Škotskom i Engleskom i prvi Stjuart na engleskom prijestolu. Poslije abdikacije sa škotskog prijestola majke Meri Stjuart 1567. proglašen je – kada je imao samo godinu dana – kraljem Škotske kao Džejms Šesti i tu titulu nosio je do smrti.
1770. – Umro italijanski slikar Đovani Batista Tijepolo, posljednji veliki venecijanski majstor, jedan od najvećih dekorativnih umjetnika 18. vijeka. Njegovi glavni radovi – freske velikih dimenzija rađene u maniru rokokoa, nalaze se u u nadbiskupskoj palati u Udinama, u palati Labija u Veneciji, u biskupskoj rezidenciji u Vircburgu i u kraljevskoj palati u Madridu.
1797. – Rođen francuski pisac Alfred Viktor de Vinji, u čijoj su romantičarskoj misaonoj poeziji centralne teme usamljenost genija, ravnodušnost prirode i stoičko mirenje sa sudbinom. Djela: poeme “Mojsije”, “Pastirska kuća”, “Eloa”, “Samsonov gnjev”, drama “Čaterton”, roman “Cink-Mars” /preveden kod nas kao “Zavjera”/, novele “Ropstvo i veličina vojničkog poziva”, “Dnevnik jednog pjesnika”.
1845. – Rođen njemački fizičar Vilhelm Konrad Rentgen, koji je 1895. otkrio “iks-zrake”, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1901. “Iks-zraci”, elektromagnetski talasi dužine od milionitog do milijarditog dijela centimetra, njemu u čast nazvani su “rendgenski zraci”. Primjenjuju se u medicini za dubinsko snimanje organa i za zračenja, ali pošto izazivaju štetne promjene u strukturi tkiva kroz koja prodiru, potiskuju ih druge metode liječenja i uspostavljanja dijagnoze. Koriste se i za identifikovanje hemijskih elemenata i za strukturnu analizu raznih supstanci.
1854. – Francuska objavila rat Rusiji i stala na stranu Otomanskog carstva u Krimskom ratu koji je izbio krajem 1853. Sutradan je to učinila i Velika Britanija, koja je nastojala da suzbije ruske aspiracije na Balkan i Crno more. Rat protiv Rusije udruženi saveznici su vodili dvije godine na poluostrvu Krim, gdje su poslije krvavih borbi i velikih gubitaka uspjeli da osvoje ključni lučki grad Sevastopolj.
1867. – Rođen engleski inženjer Frederik Henri Rojs, koji je s Čarlsom Rolsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila “Rols-Rojs”. Rojsova firma počela je 1904. da pravi automobile, čiji je izgled impresionirao Rolsa, i njih dvojica su potom postali suvlasnici kompanije čija su vozila u automobilskoj industriji nenadmašna po luksuzu i kvalitetu. Kompanija “Rols-Rojs” proizvodi i avionske motore.
1898. – Rođena američka pozorišna i filmska glumica Glorija Džozefina Mej Svanson, koja se proslavila u vrijeme nijemog filma, ali i zvučnim filmom “Bulevar sumraka”, snimljenim 1950. Ostali filmovi: “Muško i žensko”, “Kraljica Keli”, “Zaza”, “Gospođa San-Žen”.
1923. – Umro škotski hemičar i fizičar Džejms Đuer, koji je prvi dobio tečni, zatim i čvrst vodonik. Izumio je i termos-bocu.
1927. – Rođen ruski violončelista i dirigent Mstislav Leopoldovič Rostropovič, jedan od najvećih majstora violončela i fanatičan poklonik svog instrumenta, sugestivan i izrazito temperamentan interpretator punog tona u svim registrima. Bio je profesor konzervatorijuma u Moskvi i Lenjingradu, a 1975. emigrirao je u SAD.
1933. – Japan objavio da istupa iz Društva naroda zbog toga što je ta organizacija osudila japansku okupaciju Mandžurije.
1941. – U Beogradu u zoru u oficirskom puču svrgnut regent knez Pavle Karađorđević i na prijesto doveden maloljetni kralj Petar Drugi Karađorđević. Zbačena je i vlada Dragiše Cvetkovića i Vlatka Mačeka i obrazovana nova na čelu sa generalom Dušanom Simovićem. Kasnije tokom dana narod je pozdravio puč masovnim demonstracijama u Beogradu i drugim gradovima Srbije, jer je to značilo raskidanje sporazuma potpisanog dva dana ranije u Beču o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu. Javno su spaljivane njemačke i italijanske zastave, cijepane slike Adolfa Hitlera i Benita Musolinija i izvikivane parole “Bolje rat, nego pakt” i “Bolje grob, nego rob”.
1945. – Nijemci u Drugom svjetskom ratu lansirali posljednju raketu “Fau-2” na Veliku Britaniju. Projektil, ispaljen iz holandskog grada Hag, pao je na Orpington, jugoistočno od Londona. Od eksplozija raketa tog tipa tokom rata je poginulo 8.958 Britanaca.
1950. – Osnovano pozorište “Boško Buha” u Beogradu. Ovo pozorište osnovala Gita Predić-Nušić, koja je prije rata držala “Rodino pozorište” na Kolarcu. Premijera na sceni ovog pozorišta održana je 1956. godine. Bila je to predstava “Veseli snovi” Sergeja Mihalkova u režiji Miroslava Belovića. Od tada pa do danas ovo dječije pozorište steklo je umetničku zrelost i reprezentovalo pozorišnu umjetnost Srbije na festivalima širom svijeta.
1953. – U SSSR-u pomilovan veliki broj političkih zatvorenika, što je nagovijestilo kraj “staljinističke ere”.
1963. – Rođen Kventin Tarantino, američki filmski reditelj, scenarista i glumac, dobitnik “Oskara”.
1964. – U zemljotresu na Aljasci poginulo više od 100 ljudi.
1968. – Prilikom probnog leta avionom, kojim je sam upravljao, u blizini Moskve poginuo ruski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin, prvi čovjek koji je u aprilu 1961. vasionskim brodom “Vastok” obletio Zemlju.
1968. – General Suharto izabran za drugog predsjednika Indonezije, umjesto Sukarna, koji je izgubio vlast u martu 1966.
1977. – U najtežem udesu u istoriji vazduhoplovstva poginula 583 od 644 putnika i člana posade u dva “boinga 747” holandske kompanije KLM i američke Pan-Am, koji su se sudarili na pisti aerodroma Tenerife na Kanarskim ostrvima.
1980. – Prilikom potonuća naftne platforme “Aleksander Kiland” u norveškom sektoru Sjevernog mora poginulo 147 ljudi.
1992. – Posljednje jedinice Jugoslovenske narodne armije su bez incidenata napustile Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.
1993. – Predsjednik Kine postao Đang Cemin, generalni sekretar vladajuće Komunističke partije i vrhovni komandant armije. Takvo objedinjavanje ključnih funkcija ne pamti se od vremena Mao Ce Tunga, ali je stvarnu moć zadržao Đangov pokrovitelj Deng Sjaoping.
1996. – Jigal Amir osuđen na doživotnu robiju zbog ubistva izraelskog premijera Jicaka Rabina u novembru 1995.
1997. – U okršajima u Albaniji poginulo 17 ljudi, u najtežem incidentu tokom dvomjesečne antivladine pobune.
1998. – Umro njemački proizvođač automobila Ferdinand Porše, osnivač fabrike sportskih vozila “Porše AG”. Tokom vladavine Adolfa Hitlera bio je jedan od konstruktora “bube” – automobila “folksvagen”.
1999. – U atar sremskog sela Buđanovci pao američki lovac bombarder “F-117 A”, koji je oborila jugoslovenska protivvazdušna odbrana.
2006. – Lidera “narandžaste revolucije” i predsjednika Ukrajine Viktora Juščenka pobijedio na parlamentarnim izborima Viktor Janukovič, koji zastupa proruski blok.
2006. – Umro slavni poljski pisac, klasik naučne fantastike Stanislav Lem. Njegove najpoznatije knjige “Solaris”, “Povratak sa zvijezda” i “Zvjezdani dnevnik” prevedene su na više od 40 jezika, među kojima i na srpski.
Foto: N.N.
Izvor: SRNA
