Danas je srijeda, 9. decembar, 344. dan 2020. Do kraja godine su 22 dana.
1594. – Rođen švedski kralj Gustav Drugi Adolf, veliki vojskovođa i vojni reformator, čija je protestantska armija u Tridesetogodišnjem ratu nanijela niz poraza rimokatoličkim snagama njemačkog cara Ferdinanda Drugog. U ratu s Rusijom postavio je granicu na Ladoškom jezeru, a poljsku armiju je potukao 1613, 1617. i 1629. i ostvario dominaciju Švedske na Baltiku. Poginuo je u novembru 1632. u bici kod Licena, u kojoj je njegova vojska potukla armiju njemačkog generala Albrehta Vencela fon Valenštajna.
1608. – Rođen engleski pisac Džon Milton, jedan od najvećih pjesnika svjetske književnosti, izuzetno obrazovan, snažna ličnost visokog morala i veliki mislilac. Poslije pogubljenja kralja Čarlsa Prvog 1649. sasvim se posvetio politici i, osim nekoliko soneta, pisao je samo prozu, raspravljajući o različitim političkim i vjerskim pitanjima. Do obnove monarhije 1660. bio je latinski sekretar Državnog savjeta. Oslijepio je 1652, a kad je monarhija obnovljena dopao je zatvora i izgubio veći dio imanja i od tada do smrti 1674. vratio se poeziji. Slijep, siromašan i razočaran spjevao je najveća djela: “Izgubljeni raj” – religiozni ep u 12 pjevanja o pobuni Satane i njegovih čuvara protiv nebeskog Samodršca, o padu Čovjeka i obećanju spasenja, “Vraćeni raj” – ep u četiri pjevanja o spasenju i Hristovoj pobjedi nad Satanom i “Samson Agonistes” – tragediju inspirisanu biblijskom pričom o Samsonu, koju je napisao po ugledu na grčke tragedije. Ostala djela: poeme “L’alegro”, “Il penseroso”, maskerata “Komus”, elegija “Lisidas”, prozna djela “Areopagitika”, posvećena slobodi štampe, “Odbrana engleskog naroda” u dva toma, u kojoj je opravdavao pogubljenje Čarlsa Prvog.
1641. – Umro flamanski slikar Anton van Dajk, istaknuti predstavnik Flamanske slikarske škole, na čije je slikarstvo snažan pečat utisnuo Peter Paul Rubens, u čijem je ateljeu u mladosti radio. Potom je otišao u Italiju, pa u Francusku, u London je došao 1632. i postao dvorski slikar kralja Čarlsa Prvog Stjuarta i portretista engleskog visokog društva. Njegove religiozne kompozicije osrednje su vrijednosti, ali portrete odlikuje plemenitost izraza, suptilnost palete i ozbiljna psihološka analiza.
1824. – U peruanskom ratu za nezavisnost snage južnoameričkog revolucionara i državnika Simona Bolivara porazile su špansku armiju u bici kod Ajakuča u Peruu.
1887. – Rođen srpski revolucionar i pisac Dragojlo Dudić, organizator ustanka u Drugom svjetskom ratu u zapadnoj Srbiji 1941. protiv okupatorske vojske nacističke Njemačke. Član Komunističke partije Jugoslavije je postao 1920, poslije čega je često hapšen. Između Prvog i Drugog svjetskog rata sarađivao je u više listova i časopisa, uključujući “Radničke novine”, “Rad”, “Narodnu pravdu” i zbornik seljaka pisaca “Za plugom”. U julu 1941. je formirao Kolubarsku partizansku četu, potom je postao komandant Valjevskog odreda, u novembru 1941. je izabran za predsjednika Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Srbije, a kasnije, u istom mjesecu, poginuo je u borbi protiv Nijemaca. Njegov “Dnevnik”, važno svjedočanstvo o prvim mjesecima ustanka u Srbiji, objavljen je 1945.
1905. – U Francuskoj ozakonjeno odvajanje države i crkve.
1910. – Umro srpski pisac Laza Kostić, snažna i originalna pjesnička priroda, koji je u poeziju unio nove i smjele oblike i obogatio srpski književni jezik novim izrazima. Eksperimentator i krčilac novih puteva, bio je začetnik srpske avangardne lirike i napisao je nekoliko pjesama koje su najviša ostvarenja srpskog romantizma. Istakao se i prevođenjem Viljema Šekspira. Djela: lirske pjesme i balade, poetične tragedije “Maksim Crnojević”, “Pera Segedinac”, rasprave “Kritički uvod u opštu filozofiju”, “O Jovanu Jovanoviću – Zmaju, njegovu pevanju, mišljenju i pisanju”.
1916. – Rođen američki filmski glumac ruskog porijekla Išur Danijelovič, poznat kao Kirk Daglas, koji se proslavio ulogama nervoznih, ambicioznih i grubih tipova. Filmovi: “Mladić s trubom”, “Spartak”, “Šampion”, “Staklena menadžerija”, “Grad iluzija”, “Žeđ za životom”, “Detektivska priča”.
1926. – Rođen španski borac s bikovima Luis Migel Lukas – Domingin, vjerovatno najbolji svjetski borac s bikovima u 20. vijeku. Njegova vještina inspirisala je američkog pisca Ernesta Hemingveja.
1929. – Rođen američki filmski režiser i glumac Džon Kasavetes, vodeći predstavnik “njujorške škole”, nezavisne produkcije koja se kritički intoniranim filmovima suprotstavljala holivudskim standardima. Njegove filmove odlikuje psihološka produbljenost u karakterizaciji likova i visok stepen improvizatorske saradnje glumaca. Filmovi: “Zločin na ulicama”, “Ubice”, “Dvanaest žigosanih”, “Rozmarina beba”, “Furije”, “Zašto ste me osudili na život”, “Sjenke”, “Suviše kasni bluz”, “Lica”, “Muževi”, “Žena pod uticajem”, “Glorija”, “LJubavni potok”.
1941. – Kina u Drugom svjetskom ratu objavila rat Japanu, Njemačkoj i Italiji.
1961. – Afrička država Tanganjika stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta, s premijerom Džulijusom Njerereom, a istog dana 1962. postala je republika.
1985. – Bivši predsjednik Argentine general Horhe Videla osuđen na doživotnu robiju zbog otmica, mučenja i ubistva oko 9.000 ljudi tokom “prljavog rata”, koji su protiv gradske gerile i političkih protivnika od 1976. do 1982. vodile tri vojne hunte. Na istu kaznu je osuđen član vojne hunte admiral Emilio Masera, a Videlin nasljednik general Roberto Viola na 17 godina zatvora.
1989. – Umro srpski stručnjak za ustavno pravo, teoriju države i sociologiju Jovan Đorđević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umjetnosti. Od 1945. učestvovao je u pisanju jugoslovenskih ustava i zakona i bio jedan od glavnih urednika “Arhiva za pravne i društvene nauke”. Djela: “Državno uređenje FNRJ”, “Narodni odbori”, “Ustavno pravo SFRJ”, “Osnovna pitanja federalne države”, “Novo ustavno pravo”.
1990. – U Poljskoj prve slobodne izbore za predsjednika dobio bivši vođa sindikata “Solidarnost” Leh Valensa.
1991. – U Hagu počela konferencija o Jugoslaviji, uz učešće predsjednika Konferencije lorda Pitera Karingtona i predsjednika svih šest bivših jugoslovenskih republika. Arbitražna komisija, kojom je rukovodio francuski pravnik i političar Rober Badenter, ocijenila je da je Jugoslavija zemlja u nestajanju, procesu rastakanja i iščezavanja, ali su tu ocjenu odbacili predsjednici Srbije i Crne Gore. Skup nije riješio nijedno pitanje.
1992. – Svjetska fudbalska federacija priklonila se sankcijama protiv Savezne Republike Jugoslavije i obavijestila Fudbalski savez Jugoslavije da reprezentacija Jugoslavije neće moći da učestvuje u kvalifikacijama za svjetsko prvenstvo u SAD 1994.
1994. – Partija “Šin fejn”, političko krilo terorističke Irske republikanske armije, prvi put poslije više od 70 godina otpočela mirovne razgovore s britanskom vladom.
1995. – Vrhovni sud Poljske potvrdio pobjedu Aleksandra Kvašnjevskog na novembarskim predsjedničkim izborima, odbacivši žalbu pristalica njegovog poraženog rivala Leha Valense.
1996. – UN odobrile primjenu dugo odgađanog sporazuma s Irakom o prodaji ograničenih količina nafte za hranu, čime se Irak vratio na svjetsko tržište nafte prvi put nakon invazije na Kuvajt 1990.
2000. – SR Jugoslavija i bivša jugoslovenska republika Slovenija uspostavile diplomatske odnose.
2012. – Umro Norman Vudlend, američki inženjer, izumitelj bar-koda.
2017. – Huan Karlos Mesa, jedan od najtraženijih trgovaca drogom za čije hapšenje su SAD ponudile nagradu od dva miliona dolara, uhapšen je u Kolumbiji.
Foto: N.N.
Izvor: SRNA
