Danas je četvrtak, 8. avgust, 221. dan 2024. Do kraja godine ima 145 dana.
117. – Umro rimski imperator Marko Ulpije Trajan, posljednji rimski car koji je vodio osvajačke ratove. Tokom njegove vladavine od 98. do smrti Rimsko carstvo je dostiglo najveći teritorijalni obim, a istoričari su procijenili da je u njemu tada živjelo oko 70 miliona stanovnika. Pošto nije imao dovoljno snage da se odupre varvarskim germanskim plemenima na sjeveru, između Rajne i Dunava je podigao “Veliki zid”. Naročito mnogo je gradio na Balkanu, na kojem su njegove najpoznatije građevine – kameni most preko Dunava kod Kladova koji je vezivao Gornju Meziju (sadašnja Srbija) s Dakijom, put desnom obalom Dunava od Singidunuma (Beograd) do mosta i mnoga utvrđenja u Trakiji. I u Italiji je izgradio mnoštvo građevina, a u Rimu je podigao Trajanov stub s bareljefima na kojima su prikazani prizori iz rata s Dačanima.
1217. – Prvog srpskog kralja Stefana Nemanjića krunisao njegov brat monah Sava, koji je dvije godine kasnije postao prvi srpski arhiepiskop. Svečanom činu krunisanja – poslije kojeg je Stefan nazvan Prvovjenčani – prisustvovali su svi srpski vlastelini i crkveni velikodostojnici.
1786. – Francuski alpinista Mišel Gabrijel Pakar i njegov nosač Žak Balma prvi osvojili najviši vrh Evrope – Mon Blan.
1815. – Zbačeni francuski car Napoleon Prvi Bonaparta, na osnovu odluke pobjedničke koalicije, isplovio brodom ka britanskom ostrvu Sveta Jelena u Atlantskom okeanu, na kojem je u izgnanstvu proveo posljednjih šest godina života.
1832. – Rođen srpski pisac i slikar Đura Jakšić, najizrazitiji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti i jedan od najdarovitijih srpskih slikara 19. vijeka. Pisao je lirsku, rodoljubivu, satiričnu, socijalnu i epsku poeziju. Slikarstvo je učio u Segedinu, Temišvaru, Pešti, Velikom Bečkereku (Zrenjanin), Beču i Minhenu. Potom je bio učitelj u mnogim mjestima u Srbiji i predavao crtanje u Kragujevcu, Požarevcu i Jagodini. Nemirnog duha, često je proganjan i otpuštan iz službe. Strastan, plahovite mašte i plamenih emocija, buntovan i slobodoljubiv, pisao je s romantičarskim patosom pjesme o slobodi i stihovane lirske ispovijesti. NJegove pjesme “Na Liparu”, “Ponoć”, “Mila”, “Padajte, braćo”, “Otadžbina”, “Ja sam stena”, “Noć u Gornjaku” spadaju u vrh srpske romantičarske poezije. Napisao je i drame u stihovima “Seoba Srbalja”, “Jelisaveta, kneginja crnogorska” i “Stanoje Glavaš” i oko 40 pripovijedaka.
1883. – Rođen meksički revolucionar Emilijano Sapata, koji od 1910. kao vođa meksičkih seljaka stvarao burnu istoriju meksičke revolucije. Borio se protiv diktatora Hosea de la Krusa Porfirija Dijasa, kasnije protiv predsjednika Venustijana Karanse. Objavio je 1911. “Aljaski program” kojim je zemlja data seljacima – akt koji je snažno odjeknuo u Meksiku i zemljama Latinske Amerike. Karansa je uz podršku SAD razbio revolucionarne snage i organizovao klopku u kojoj je Sapata u aprilu 1919. izrešetan mecima.
1905. – Umro srpski istoričar i sveštenik Ilarion Ruvarac, osnivač srpske kritičke istorijske škole, član Srpske kraljevske akademije. Obavio je pionirski posao kritičkog istorijskog istraživanja, suzbijajući nenaučne postupke u proučavanju srpske istorije. Napadao je neznanje i šarlatanstvo i bio rezervisan prema narodnom predanju kao istorijskom izvoru. Bio je profesor i rektor Bogoslovije u Sremskim Karlovcima, a od 1882. arhimandrit fruškogorskog manastira Grgeteg. Djela: “Odlomci o grofu Đorđu Brankoviću i Arseniju Crnojeviću, patrijarhu”, “O knezu Lazaru”, “Montenegrina”, “O pećkim patrijarsima”, “Kraljice i carice srpske”.
1919. – Rođen italijanski filmski producent Dino de Laurentis, jedan od najuticajnijih evropskih sineasta 20. vijeka, u čijoj su produkciji nagradu “Oskar” osvojili filmovi “Gorak pirinač”, “Kabirijine noći” i “Ulica”. Izuzetno je doprinio svjetskom uspjehu italijanske kinematografije poslije Drugog svjetskog rata i sarađivao je s najznačajnijim italijanskim režiserima, uključujući Vitorija de Siku, Roberta Roselinija, Đuzepea de Santisa, Lukina Viskontija, Alberta Latuadu, Federika Felinija.
1937. – Rođen američki filmski glumac Dastin Hofman, izuzetan tumač uloga senzibilnih, neurotičnih ljudi u potrazi za identitetom, dobitnik nagrade “Oskar” za uloge u filmovima “Kramer protiv Kramera” i “Kišni čovjek”. NJegovu glumu takođe odlikuje specifičan smisao za humor. Ostali filmovi: “Diplomac”, “Ponoćni kauboj”, “Veliki mali čovjek”, “Psi od slame”, “Maratonac”, “Svi predsjednikovi ljudi”, “Leni”, “Tutsi”, “Kuka”, “Poludjeli grad”.
1940. – NJemačko ratno vazduhoplovstvo u Drugom svjetskom ratu počelo koncentrisane napade na britanske gadove.
1941. – Na Kosmaju u Drugom svjetskom ratu iz zasjede ubijen srpski revolucionar Branko Krsmanović, španski borac, član Glavnog štaba Narodnooslobodilačkog pokreta Srbije i organizator prvih partizanskih jedinica u Šumadiji. Studirao je u Beogradu i Pragu, odakle je kao dobrovoljac otišao u Španiju. Preživio je ranjavanje u Španskom građanskom ratu, gdje je bio politički komesar Protivtenkovske baterije formirane od jugoslovenskih dobrovoljaca. Posmrtno je proglašen narodnim herojem.
1963. – U spektakularnoj “velikoj pljački voza” grupa britanskih kriminalaca upala u poštanski voz između Glazgova i Londona i opljačkala 2,6 miliona funti.
1967. – Ministri inostranih poslova Indonezije, Malezije, Singapura, Tajlanda i Filipina u Bangkoku potpisali sporazum o osnivanju političko-ekonomske grupacije ASEAN (Udruženje zemalja jugoistočne Azije), kojoj su kasnije pristupili Bruneji i Vijetnam.
1974. – Predsjednik SAD Ričard Nikson saopštio da će podnijeti ostavku zbog optužbi da je umiješan u aferu “Votergejt.” Ostavku je podnio sutradan, postavši prvi američki predsjednik prinuđen na takav korak.
1979. – Umro engleski pisac Nikolas DŽon Tarni Monsara, najpoznatiji po romanu “Surovo more”, živoj slici zbivanja na malom brodu u vrijeme rata. Ostala djela: romani “Misli na sutra”, “Na prvi pogled”, “Priča o Ester Kostelo”, “Pleme koje je izgubilo vođu”, “Smit i DŽons”.
1990. – Irak, sedam dana poslije okupacije Kuvajta, saopštio da je anektirao tu susjednu zemlju kao svoju 19. provinciju, a istog dana predsjednik SAD DŽordž Buš poslao vojna pojačanja u Saudijsku Arabiju u okviru priprema za napad na Irak.
1994. – Lideri Jordana i Izraela otvorili prvi drumski granični prelaz između te dvije bliskoistočne zemlje, učvrstivši okončanje 46-godišnjeg neprijateljstva.
2000. – Hrvatski predsjednik Stjepan Mesić posjetio Muzej holokausta u Vašingtonu i izvinio se za zločine koje su pripadnici hrvatskog naroda počinili za vrijeme Drugog svjetskog rata.
2001. – U Ohridu parafiran “Okvirni dokument za prevazilaženje krize”, koji su pripremili posrednici SAD i EU DŽejms Perdju i Fransoa Leotar.
2003. – U požaru na brdu iznad Radovića, u opštini Tivat, izgorio manastir Svetog Ivana.
2006. – Arhiepiskop ohridski i mitropolit skopski Jovan upućen na izdržavanje jednogodišnje kazne u makedonski zatvor “Idrizovo”.
Foto: nezavisne.com
Izvor: SRNA
