Danas je srijeda, 23. septembar, 267. dan 2020. Do kraja godine ima 99 dana.
63. p. n. e. – Rođen rimski državnik i vojskovođa Gaj Julije Cezar Oktavijan Avgust, prvi rimski car, usvojeni sin Gaja Julija Cezara. Godinu dana poslije ubistva Cezara 44. godine prije nove ere, kao komandant senatske vojske kod Mutine potukao je Marka Antonija, ali je ubrzo s njim i Markom Emilijem Lepidom sklopio trijumvirat. Poslije druge pobjede nad Antonijem kod Akcijuma 31. prije nove ere – koja mu je omogućila osvajanje Egipta – pod imenom Avgust preuzeo je svu vlast i ukinuo republiku. Zaveo je novi oblik vladavine i administracije, poznat kao “principat” /centralizacija vlasti/. Uljepšao je Rim mnogim građevinama, pomagao nauku i umjetnost i njegova vladavina je najsjajniji period rimske istorije, nazvana “Avgustov vijek” ili “Zlatni vijek”.
1689. – Srpski vojvoda Stojan Janković, vođa uskoka u Ravnim Kotarima u sjevernoj Dalmaciji, poginuo je u napadu na Turke u Duvnu. U borbi sa Turcima 1666. je zarobljen i odveden u Carigrad, odakle je poslije 14 mjeseci pobjegao, što je opjevano u srpskoj narodnoj pjesmi “Ropstvo Janković Stojana”, a 1686. je oteo Sinj od Turaka. Za podvige u borbama protiv Turaka mletačke vlasti su ga odlikovale titulom “kavaljera” i dale mu veliko imanje u Kotarima.
1719. – Lihtenštajn postao nezavisna kneževina u okviru Svetog rimskog carstva.
1817. – Španija i Velika Britanija potpisale Sporazum o zabrani trgovine robljem.
1819. – Rođen francuski fizičar Arman Ipolit Luj Fizo, koji je s Leonom Fukoom izračunao brzinu svjetlosti. Dokazao je da se svjetlost sporije kreće u vodi, pronašao metod za mjerenje širenja čvrstih tijela na toploti i optičkim eksperimentima prikazao uvlačenje etra u tijela pri kretanju.
1840. – Crnogorci u Mljetičku na Durmitoru ubili 80 turskih vojnika i muselima gatačkog, pivskog i drobnjačkog Smail-agu Čengića, koji je pošao da kupi harač. O tom događaju je spjevan herojski ep “Smrt Smail-age Čengića”.
1846. – Njemački astronom Johan Gotfrid Gale otkrio planetu Neptun.
1866. – Srpski knez Mihailo Obrenović i crnogorski knez Nikola Prvi Petrović zaključili ugovor o ujedinjenju Srbije i Crne Gore i savezu u ratu protiv Otomanskog carstva.
1870. – Umro francuski pisac Prosper Merime, koji se odlikovao uglađenim i sažetim stilom. Njegove novele “Karmen” i “Kolomba” su inspirisale francuskog kompozitora Žorža Bizea da napiše opere. Oduševljavao se i pisao o ruskim piscima Aleksandru Sergejeviču Puškinu, Nikolaju Vasiljeviču Gogolju i Ivanu Sergejevuču Turgenjevu. Ostala djela: istorijski roman “Hronika vremana Šarla Devetog”, novele “Mateo Falkone”, “Zauzimanje utvrđenja”, “Tamango”, “Etrurska vaza”, “Lokis”, pozorišne scene “Seljačka buna”.
1893. – U Beogradu stavljena u pogon prva javna električna centrala u Srbiji.
1916. – Rođen italijanski političar i univerzitetski profesor Aldo Moro, premijer Italije od 1963. do 1968. i od 1974. do 1976. Bio je i ministar pravosuđa, ministar prosvjete, politički sekretar Hrišćanskodemokratske stranke i više puta šef diplomatije. U martu 1978. otela ga je i u maju ubila teroristička grupa “Crvene brigade”.
1920. – Rođen američki filmski glumac Džo Jul, poznat kao Miki Runi, koji je već kao dijete bio filmska zvijezda. Filmovi: “Avanture Haklberi Fina”, “Bebe u vojsci”, “Mladi Tom Edison”, “Osnujmo orkestar”, “Bebe na Brodveju”, “LJudska komedija”, “Nacionalna Velvet”, “Riječi i muzika”, “Endi Hardi dolazi kući”, “Privatni život Adama i Eve”.
1930. – Rođen američki pjevač i kompozitor afričkog porijekla Rej Čarls, koji je, iako slijep, postigao blistavu karijeru. Na njegov stil je najviše uticala crnačka gospel muzika i bluz.
1939. – Umro austrijski ljekar jevrejskog porijekla Sigmund Frojd, osnivač psihoanalize, ljekar za nervne bolesti i profesor nervne patologije na Univerzitetu u Beču. Pred nacistima je 1938. emigrirao u London, gdje je umro. Posebno je isticao značaj nesvjesne psihe i seksualnog nagona na psihički život ljudi, filozofiju. Objavio je veliki broj djela i psihoanalitičkih studija od opšte medicinske, posebno psihoterapijske vrijednosti. Djela: “Uvod u psihoanalizu”, “Psihopatologija svakodnevnog života”, “Tumačenje snova”, “Tri raspave o seksualnoj teroriji”, “Dosjetka i njen odnos prema nesvjesnom”, “Prilog istoriji psihoanalitičkog pokreta”, “Čovjek Mojsije i monoteistička religija”, “Totem i tabu”, “O snu”, “Psihologija masa i analiza ega”, “Ja i ono”, “Sumanutost i snovi u ‘Gradivi’ V. Jensena”, “Jedna uspomena iz djetinjstva Leonarda da Vinčija”, “Mikelanđelov Mojsije”, “Dostojevski i oceubistvo”, “Nelagodnost u kulturi”, “Nova predavanja za uvođenje u psihoanalizu”, “Studije o histeriji” /sa Jozefom Brojerom/, “Autobiografija”.
1957. – Grčka odbacila zahtjev Bukurešta da se Rumunija priključi Balkanskom savezu, koji su ugovorima 1953. u Ankari i 1954. na Bledu zaključile Jugoslavija, Grčka i Turska.
1973. – Umro čileanski pisac i diplomata Pablo Neruda, najveći liričar Latinske Amerike, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. Djela: pjesničke zbirke “Praznična pjesma”, “Suton”, “Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pjesma”, “Pokušaj beskonačnog čovjeka”, “Boravak na Zemlji”, “Španija u srcu”, “Treći boravak 1935 -1945”, “Opšta pjesma”, “Grožđe i vjetar”, “Elementarne ode”.
1973. – Na vanrednim izborima treći put za predsjednika Argentine izabran Huan Domingo Peron, a za potpredsjednika njegova supruga Isabela.
1982. – Novi lider libanskih hrišćana Amin Džemajel izabran za predsjednika Libana, devet dana pošto su islamski teroristi ubili šefa države, njegovog brata Bešira.
1991. – Jermenija proglasila nezavisnost od SSSR.
1996. – Grčki socijalistički premijer Kostas Simitis, koji je na položaj došao u januaru 1996. umjesto teško oboljelog Andreasa Papandreua, pobijedio je na izborima konzervativnog suparnika i dobio četvorogodišnji mandat da upravlja zemljom.
1997. – Na mirovnim pregovorima u Sjevernoj Irskoj protestanski unionisti prvi put poslije 75 godina razgovarali licem u lice sa vođama Šin Fejna, političkog krila sjevernoirske rimokatoličke terorističke organizacije Irska republikanska armija.
2003. – Kontakt-grupa na sastanku u Njujorku dala saglasnost da sredinom oktobra u Beču započne dijalog Beograda i Prištine o tehničkim pitanjima na Kosovu i Metohiji.
2008. – Evropska komisija usvojila plan finansijske pomoći EU za BiH od 2008. do 2010. godine, kojim je predviđeno 269,9 miliona evra bespovratne pomoći.
Foto: N.N.
Izvor: SRNA
