Danas je četvrtak, 21. jul, 203. dan 2022. godine. Do kraja godine ostala su još 162 dana.
1542. – Kardinal Đovano Pjetro Karfa, radi borbe protiv protestantizma, u Rimu uspostavio inkviziciju, što je odobrio njegov prethodnik u papskoj stolici Pavle Treći. Kao papa Pavle Četvrti 1559. godine uspostavio je “Listu zabranjenih knjiga”.
1620. – Rođen francuski astronom Žan Pikar, koji je prvi precizno izmjerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. Godine 1679. pokrenuo je astronomski almanah “Konesans de tamp”.
1718. – Poslije pobjeda austrijskog feldmaršala francuskog porijekla Franca Evgenija Savojskog nad Turcima, zaključen Požarevački mir kojim je Austrija dobila Srbiju sjeverno od Zapadne Morave, Banat i sjevernu Bosnu.
1773. – Papa Klement Četrnaesti raspustio rimokatolički jezuitski red.
1798. – Poslije pobjede kod piramida nad armijom Memeluka francuski general Napoleon Bonaparta zavladao Egiptom.
1816. – Rođen osnivač britanske novinske agencije “Rojter”, po čijem je prezimenu nazvana najstarija agencija u svijetu.
1884. – Rođen srpski biolog i fiziolog Ivan Đaja, profesor Univerziteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umjetnosti, koji je zbog istraživanja fiziologije duboko ohlađenog organizma stekao svjetski renome. Jedan je od osnivača hipotermije (“Đajin metod postizanja hipotermije”). Godine 1910. osnovao je prvu katedru za fiziologiju kod nas. Objavio je, sam ili sa saradnicima, više od 200 naučnih radova. Djela: “Osnovi fiziologije” (prvi udžbenik fiziologije na srpskom jeziku), “Od života do civilizacije”, “Pogled u život”, “Eksperimentalno traženje energetske osnove u živih bića”, “Biološki listići”, “Putopisi”…
1899. – Rođen američki pisac Ernest Miler Hemingvej, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954. godine. U Prvom svjetskom ratu učestvovao je na italijanskom frontu, što je opisao u romanu “Zbogom, oružje”. Iskustva iz Španskog građanskog rata ovjekovječio je u romanu “Za kim zvona zvone”, a s puta po Africi su nastali “Snjegovi Kilimandžara” i “Zeleni bregovi Afrike”. Reporterski je obilježio činjenice, što je odlika “škole” pisaca koju je predvodio između dva svjetska rata. Isticao je snagu osnovnih ljudskih nagona, a najčešći motivi bili su rat, lov, borba sa bikovima, pijanstvo, seks – često u grubim, katkad brutalnim vidovima. Ubio se 1961. godine. Ostala djela: romani “Starac i more”, “Pokretni praznik”, “Proljećne bujice”, “Sunce se ponovo rađa”, “Imati i nemati”, “Preko rijeke, pa u šumu”, drama “Peta kolona”.
1904. – Poslije 13 godina okončana gradnja Transsibirske željeznice od Moskve do Nahotke kod Vladivostoka, najduže u svijetu (duže od 9.300 kilometara).
1921. – Jugoslovenskog ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića u Delnicama ubio član ljevičarske terorističke grupe “Crvena pravda” Alija Alijagić kao znak protesta zbog provođenja takozvanog režima Obznane. Vlada je ubrzo poslije atentata donijela Zakon o zaštiti države, kojim je Komunistička partija Jugoslavije kao prevratnička organizacija stavljena van zakona.
1940. – Odlukom parlamenta Litvanije, Letonije i Estonije uspostavljena sovjetska vlast i tri do tada samostalne baltičke države uključene su u SSSR.
1960. – Na Cejlonu (Šri Lanka) Sirimavo Bandaranaike postala prva žena premijer u svijetu, naslijedivši supruga Solomana, ubijenog u atentatu.
1976. – Od eksplozije bombe, podmetnute pod automobil, poginuo britanski ambasador u Irskoj Kristofer Juart – Bigs.
1985. – Umro srpski glumac Zoran Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao pozorišnu publiku više nego iko i prije i poslije njega, često stvarajući utisak da je sam – čitavo pozorište. Glumačku karijeru je počeo kao student 1960. godine u Beogradskom dramskom pozorištu, a 1964. godine prešao u Atelje 212. Legenda za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga, poput kralja Ibija, Radovana Trećeg, Trigorina u “Galebu”, Laze Kostića u “Santa Maria della Salute” … Igrao je u mnogim filmovima i televizijskim serijama.
1985. – Umro srpski pisac Aleksandar Vučo, rodonačelnik moderne poezije za djecu u srpskoj književnisti, pripadnik pokreta nadrealista. Djela: romani “Gluho doba” (sa Dušanom Matićem), “Koren vida”, “Raspust”, “Mrtve javke”, “Zasluge”, “Poziv na maštanje”, “Omame”, “I tako dalje omame”, “Omame – kraj”, poeme “Humor zaspalo”, “Nemenikuće – Ćirilo i Metodije”, “Mastodonoti”, zbirke pjesama “Krov nad prozorom”, “Ako se još jednom setim”, “Pesme”, “Alge”, “Momak i po hoću da budem”.
1993. – Savjet bezbjednosti UN odlučio da ne ukida embargo prema Iraku, uveden prije više od tri godine.
1994. – Ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. godine, prvi put došao u Moskvu poslije protjerivanja iz otadžbine 1974. godine.
2003. – U Solunu održan samit EU i zemalja zapadnog Balkana, na kome je usvojena zajednička deklaracija, u kojoj je izražena jasna poruka da će zemlje zapadnog Balkana biti primljene u punopravno članstvo EU kad ispune postavljene uslove i usvoje evropske standarde. Deklaracija predviđa da za pet zemalja zapadnog Balkana – BiH, Srbiju i Crnu Goru, Hrvatsku, Makedoniju i Albaniju, kao pomoć u njihovom putu ka EU, izdvoji dodatnih 200 miliona evra za period od 2004. do 2006. godine.
2004. – Generalna skupština UN usvojila rezoluciju u kojoj od Izraela zahtijeva da poštuje stav Međunarodnog suda pravde kojim se naređuje prekid gradnje odbrambenog zida na okupiranoj palestinskoj teritoriji.
2008. – U zatvoru umro Dinko Šakić, komandant ustaškog logora smrti “Jasenovac”.
Foto: Unsplash/Lucas Santos
Izvor: Nezavisne
