Danas je nedjelja, 26. januar, 26. dan 2020. godine. Do kraja godine ima 340 dana.
1500. – Španski moreplovac Visente Janes Pinson otkrio Brazil.
1699. – Potpisan Karlovački mir, kojim je poslije 16 godina okončan austrijsko-turski rat. Mirom koji su u Sremskim Karlovcima s Otomanskim carstvom sklopile Austrija, Rusija, Poljska i Venecija Turci su izgubili Ugarsku, Slavoniju, Liku i Baniju, zadržavši preko Save samo Banat i dio Srema do Mitrovice. Venecija je dobila srednju Dalmaciju, Boku Kotorsku do Risna i Moreju /Peloponez/.
1788. – Britanski brodovi s prvim naseljenicima iz Engleske, uključujući grupu robijaša, uplovili u zaliv Botani Bej /Sidnej/ u Australiji, gdje su osnovali koloniju.
1823. – Umro engleski ljekar Edvard Džener, pronalazač vakcine protiv velikih boginja. Uočio je da ljudi, zaraženi kravljim boginjama, ne dobijaju velike boginje ni u vrijeme epidemija i poslije dvije decenije rada razvio je 1796. vakcinu, koja je ubrzo u cijelom svijetu prihvaćena kao pouzdana zaštita od smrtonosnih velikih boginja.
1827. – Peru okončao uniju s Kolumbijom i proglasio nezavisnost.
1841. – Proglašen britanski suverenitet nad Hongkongom, šest dana pošto je Kina prinuđena da ga ustupi Velikoj Britaniji.
1880. – Rođen američki general Daglas Makartur, u Drugom svjetskom ratu komandant američkih trupa na Dalekom istoku, koji je u ime SAD u septembru 1945. potpisao kapitulaciju Japana. Potom je postavljen za komandanta savezničkih snaga u Japanu, a u početku rata u Koreji je komandovao snagama UN, ali je smijenjen u aprilu 1951. zbog namjere da rat prenese na teritoriju Kine.
1885. – Sudanski ustanici Muhameda Ahmeda Abdule, koji se proglasio mahdijem /vođa islama/, potukli Britance, zauzeli Kartum, pogubili engleskog generala Čarlsa Gordona i osnovali samostalnu državu. Tek 1898. britansko-egipatska vojska generala Horejša Kičinera pobijedila je sudanske snage. Sudan je bio pod vlašću Londona do 1. januara 1956.
1891. – Umro njemački inženjer Nikolaus August Oto, koji je 1861. napravio prvi benzinski motor, a 1876. je izumio četvorotaktni motor s unutrašnjim sagorijevanjem, poznat kao “oto-motor”, što je omogućilo razvoj automobila.
1905. – Kod Pretorije u Južnoj Africi otkriven “kalinan”, najveći dijamant u svijetu, težak 3.106 karata.
1918. – Rođen rumunski diktator Nikolae Čaušesku, koji je preuzeo vlast 1965, postavši generalni sekretar vladajuće Komunističke partije Rumunije. Učvrstio se 1967, kad je izabran za predsjednika Državnog savjeta, a 1975. je postao predsjednik Rumunije i ubrzo je izgradio snažan kult ličnosti, oslanjajući se u vladanju najviše na ozloglašenu političku policiju “Sekuritatea”. Poslije decembarske pobune naroda 1989, kojoj se ubrzo pridružila vojska, zbačen je s vlasti i 25. decembra je, poslije tajnog suđenja, strijeljan sa suprugom Elenom.
1924. – U SSSR-u drugi Svesavezni kongres Sovjeta odlučio da tijelo sovjetskog boljševičkog vođe Vladimira Lenjina, koji je umro pet dana ranije, bude očuvano balsamovanjem. Takođe je odlučeno da u čast Lenjina bivša prijestonica carske Rusije Petrograd bude preimenovan u Lenjingrad.
1925. – Rođen američki filmski glumac i režiser Pol Njumen, koji se istakao psihološki iznijansiranim interpretacijama likova snažnih individualnih svojstava. Filmovi: “Dugo toplo ljeto”, “Slatka ptica mladosti”, “Nasilje”, “Buč Kesidi i Sandens Kid”, “Sudija za vješanje”, “Žaoka”, “Pakleni toranj”, “Bafalo Bil i Indijanci”, “Boja novca” /nagrada “Oskar”/, režija – “Rejčel, Rejčel”, “Uticaj gama zraka na sablasne nevene”.
1934. – Potpisan desetogodišnji njemačko-poljski pakt o nenapadanju, čime je Adolf Hitler osigurao mir na Istoku, ali ga to nije omelo da 1. septembra 1939. napadne Poljsku i otpočne Drugi svjetski rat.
1935. – Izašao prvi broj beogradskog nedjeljnika “Nedeljne informativne novine” – NIN.
1942. – Iskrcavanjem u Sjevernu Irsku, u Drugom svjetskom ratu su prvi američki vojnici stigli u Evropu, u kojoj su tada Nijemci ratovali samo na Istočnom frontu i u Jugoslaviji. Trupe SAD su se uključile u borbe u Evropi 1943. napadom na fašističku Italiju.
1947. – U avionskoj nesreći u Danskoj poginuo švedski prestolonasljednik Gustav Adolf.
1950. – Indija formalno proglašena republikom u okviru Britanskog komonvelta.
1965. – Hindi postao zvanični jezik Indije, što je izazvalo nemire na jugu zemlje, gdje stanovništvo govori drugim jezicima, pa je vlada Indije u februaru 1965. odlučila da u zvaničnoj upotrebi ostane i engleski.
1972. – Iznad Čehoslovačke, poslije eksplozije podmetnute bombe, pao avion JAT-a “DC-9” na liniji Kopenhagen – Beograd. Poginulo je 26 putnika i članova posade, a preživjela je jedino stjuardesa Vesna Vulović.
1973. – Umro američki filmski glumac rumunskog porijekla Edvard Robinson, koji se proslavio ulogama gangstera u kriminalističkim filmovima, ali je ispoljio i sjajan komičarski talenat. Filmovi: “Mali Cezar”, “Tigrova čeljust”, “Kid Kalabed”, “Neočekivani dr Gliterbauz”, “Čitav grad priča”, “Dvostruka odšteta”, “Žena na prozoru”, “Rt Largo”, “Nasilje”, “Zeleno sunce”.
1977. – Jugoslavija i Španija zaključile sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa i otvaranju misija u Madridu i Beogradu na nivou ambasada.
1990. – Umrla američka filmska glumica Ava Gardner, koja je nesvakidašnjom pojavom izmijenila tip filmske ljepotice i ostvarila niz uloga tajanstvenih i inteligentnih žena. Snimila je oko 60 filmova, među kojima: “Ploveće pozorište”, “Snjegovi Kilimandžara”, “Sunce se ponovo rađa”, “Usamljena zvijezda”, “Naga Maja”, “Noć iguane”, “Pedeset pet dana u Pekingu”, “Sudija za vješanje”, “Mambo”, “Bosonoga kontesa”.
1993. – Savjet bezbjednosti UN osudio napad Hrvatske na Republiku Srpsku Krajinu, teritoriju pod zaštitom Unprofora.
1993. – Vaclav Havel izabran za prvog predsjednika Češke.
1994. – Rumunija postala prva bivša članica Varšavskog pakta koja je s NATO paktom potpisala dokument “Partnerstvo za mir”.
1996. – Senat SAD odobrio sporazum START-2 o smanjivanju broja američkih i ruskih strateških nuklearnih raketa.
1997. – Policija u Beogradu upotrijebila silu, suzbivši demonstracije nekoliko desetina hiljada ljudi koji su protestovali zbog poništenja njihove volje na lokalnim izborima.
2000. – Više od godinu dana pošto je DNK test ukazao na mogućnost da je nekadašnji predsjednik SAD Tomas Džeferson imao sina sa svojom crnom robinjom Seli Hemings, Džefersonova fondacija priznala da je on bio otac jednog, a možda i svih šestoro njene djece.
2001. – Otvaranjem pruge Zagreb-Split, preko BiH, ponovo je uspostavljen željeznički saobraćaj između Hrvatske i BiH, nakon skoro desetogodišnjeg prekida.
2001. – Održani veliki protesti protiv globalizacije u Davosu, povodom Svjetskog ekonomskog foruma.
2004. – Glumac Mihailo – Bata Paskaljević preminuo u zemunskoj bolnici, u 81. godini.
2007. – Generalna skupština UN usvojila rezoluciju kojom se osuđuje negiranje Holokausta.
Foto: N.N.
Izvor: Nezavisne
