U dobojskom prigradskom naselju Bare danas je realizovana akcija uređenja jevrejskog groblja koje je, sa oko 60 spomenika od kojih su neki stari i 140 godina, važan svjedok postojanja jevrejske zajednice u ovom gradu, rekao je Srni sekretar Jevrejske opštine Doboj Dario Atijas.
Atijas je naveo da su spomenici specifični jer ukazuju na zajedničko prisustvo Sefarda-Jevreja porijeklom iz Španije i Aškenaza koji su naseljavali ove prostore u doba Austrougarske.
“Na sefardskim grobovima nalazimo neke navode na Ladinu i Hebrejskom jeziku, dok se na aškenaskim nalaze i natpisi na Jidišu”, izjavio je Atijas.
On je od mnogobrojnih uglednih trgovaca, privrednika i rabina izdvojio spomenik doktora Riharda Skuteckog, osnivača i prvog predsjednika dobojskog Crvenog krsta koji 1923. godine iz Češke dolazi u ovaj grad.
Na spomeniku Danijelu Pesahu upisano je hadži, što je, kako Atijas navodi, veoma značajan podatak s obzirom na to da su odlazak u Jerusalim i Izrael početkom 20. vijeka sebi mogli priuštiti malobrojni.
On kaže da je današnja akcija dio šire aktivnosti koju Jevrejska opština Doboj, uz podršku Konferencije evropskih rabina sa sjedištem u Minhenu i lokalnim zajednicama, sprovodi s ciljem da se urede i otrgnu od zaborava oko 50 grobnih lokacija širom BiH koja svjedoče o viševjekovnom postojanju Jevreja.
“Interesantno je da tim ljudima danas nema ko posjetiti i urediti grobna mjesta jer su njihovi potomci gotovo svi stradali u Holokaustu”, rekao je Atijas i naveo kao primjer Travnik koji su Jevreji naselili 1660. godine i gdje su bili najmnogoljudnija jevrejska opština u BiH krajem 19. vijeka, a danas nema nikoga.
Prema njegovim riječima, dobojska Jevrejska zajednica danas broji oko 40 članova, a u Doboju je više od 90 odsto Jevreja stradalo tokom Drugog svjetskog rata.
Atijas je naveo da je prije dva dana realizovana akcija čišćenja jevrejskog groblja u Derventi, gradu koji danas ima samo jednog Jevreja Mojku Pesaha od nekadašnjih 50, a nedavno i u Žepču u Federaciji BiH, gdje nema nijednog Jevrejina.
“O prisustvu Jevreja u Derventi svjedoči i velelepna sinagoga izgrađena 1910. godine, a srušena u Drugom svjetskom ratu”, izjavio je Atijas.
Kada je riječ o groblju u Žepču, koje je pokrivalo i područja Maglaja i Zavidovića, Atijas kaže da niko od nekada jake i aktivne sefardske i askenaške zajednice od stotinjak članova nije preživio Holokaust.
Atijas je zahvalio rukovodstvima Dervente i Žepča što podržavaju uređenje grobalja i najavio da će akcija čišćenja i uređenja u narednom periodu biti organizovana u Bijeljini i Višegradu.
On je podsjetio da je prije Drugog svjetskog rata Jevrejska zajednica u BiH brojala oko 14.000 članova, dok je Holokaust preživjelo svega 2.000.
Atijas je poručio da bi institucije na svim nivoima u BiH, u skladu sa civilizacijskim principima, trebalo da više pažnje usmjere na zaštitu i očuvanje spomenika koji podsećaju na viševjekovno postojanje Jevreja na ovom području i doprinos koji su dali razvoju lokalnih sredina u kojima su boravili.
Foto: srna.rs
Izvor: SRNA
