Danas je petak, 4. septembar, 248. dan 2020. Do kraja godine ima 118 dana.
1768. – Rođen francuski pisac i diplomata Francoa Rene Šatobrijan, sjajan stilista koji je snažno uticao na francusku književnost. Poslije ranjavanja u jednoj bici sa pristalicama Francuske revolucije 1792. je emigrirao u Englesku, gdje je ostao do 1800. Po povratku na vlast dinastije Burbon 1814. bio je ambasador i šef diplomatije. Povukao se iz politike 1830. poslije Julske revolucije i pada kralja Šarla Desetog. Djela: “Duh hrišćanstva” /čiji su dio kratki romani “Atala” i “Rene”/, poema u prozi “Mučenici”, “Put iz Pariza u Jerusalim”, “Uspomene s onu stranu groba”, epopeja o američkim Indijancima “Les Natćez”, politički spisi “Istorijski, politički i etički eseji o prošlim i sadašnjim revolucijama, razmatranim u odnosu na francusku revoluciju”, “O Bonaparti i Burbonima”.
1781. – Španski naseljenici – pod nazivom “Grad naše Gospe, kraljice anđela” /El Pueblo de Nuestra Senora La Reina de Los Angeles/ – osnovali grad Los Anđeles.
1809. – Rođen poljski pisac Julijuš Slovacki, tvorac poljskog romantičarskog pozorišta, majstor jezika i forme. Djela: zbirke pjesama “Poezija” /tri toma/, poeme “Anheli”, “U Švajcarskooj”, “Benjovski”, “Čas misli”, “Kralj-Duh”, drame “Kordijam”, “Fantazi”, “Mazepa”, “Mindove”, “Marija Stjuart”, “Horštinjski”, “Salomejin srebrni san”, tragedije “Baladina”, “Lila Veneda”.
1823. – Rođen srpski knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinilo najjačom vojnom silom Balkana. Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kad je ubijen na Košutnjaku. Zbog bune Tome Vujčića – Perišića pobjegao je 1842. u Austriju, gdje je pomagao Vuka Stefanovića Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce. Kad se njegov otac knez Miloš Obrenović vratio na vlast 1858, preuzeo je komadu nad vojskom, a 1861. je ustanovio narodnu vojsku od oko 50.000 ljudi i snabdio je modernim oružjem. Iskoristio je tursko bombardovanje Beograda 1862. i poslije dugih pregovora natjerao je 1867. Turke da povuku garnizone iz svih srpskih gradova. Sklapao je saveze s balkanskim hrišćanima radi rušenja Otomanskog carstva – 1866. s Crnom Gorom, 1867. s Grčkom i s Bugarskim revolucionarnim odborom i 1868. s Rumunijom i nastojao je da spriječi pad BiH pod austrijsku vlast.
1844. – Popečiteljstvo prosveštenija /ministarstvo prosvjete/ Srbije odobrilo osnivanje Narodnog muzeja u Beogradu na incijativu srpskog pisca Jovana Sterije Popovića, tada načelnika Popečiteljstva prosveštenija.
1862. – U Carigradu potpisan protokol povodom spora Srbije i Otomanskog carstva poslije ubistva jednog srpskog dječaka na Čukur-česmi Beogradu i sukoba Turaka i Srba. Carigradskim protokolom je naređeno Turcima da napuste mnoge srpske gradove, uključujući varoš beogradsku, ali su u nekim mjestima ipak ostali turski vojnici.
1870. – Francuska postala republika, čime je okončano Drugo carstvo Šarla Luja Napoleona Trećeg Bonaparte, tri dana prije toga zarobljenog u francusko-pruskom ratu.
1906. – Rođen američki biolog njemačkog porijekla Maks Debrik, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1969. godine, koji je znatno doprinio istraživanjima genetske srukture virusa.
1908. – Rođen američki filmski režiser Edvard Dimitrik, autor oporih kriminalističkih filmova i filmova o socijalnim i rasnim problemima u SAD. Filmovi: “Unakrsna vatra”, “Zbogom, ljubljena moja”, “Plavuša iz Singapura”, “Iza izlazećeg sunca”, “Daj nam danas”, “Žongler”, “Mladi lavovi”, “Plavi anđeo”, “Drvo života”, “Pobuna na Kejnu”.
1944. – Belgijske gradove Brisel i Antverpen u Drugom svjetskom ratu oslobodile britanske i kanadske trupe.
1963. – Umro francuski državnik i finansijski stručnjak Robert Šuman, tvorac tzv. “Šumanovog plana” 1950, na osnovu kojeg su 1952. Belgija, Holandija, Luksemburg, Zapadna Njemačka, Italija i Francuska stvorile Evropsku zajednicu za ugalj i čelik, preteču Evropske unije. Bio je ministar finansija 1946, šef diplomatije od 1948. do 1953. i ministar pravde od 1955. do 1956.
1965. – Umro alzaški ljekar, filozof, teolog, pisac, muzički istoričar, muzičar i humanista Albert Švajcer – dobitnik Nobelove nagrade za mir 1952. Od 1913. do smrti je radio kao ljekar-misionar u bolnici koju je osnovao u francuskoj Ekvatorijalnoj Africi. Djela: “Kultura i etika”, “Između vode i prašume”, “Autobiografija”, “Afričke priče”, “Potraga za istorijskim Isusom”.
1974. – SAD kao posljednja zapadna zemlja uspostavile diplomatske odnose sa Istočnom Njemačkom.
1989. – Umro francuski pisac Žorž Simenon, autor 84 kriminalistička romana u kojima je glavna ličnost izmišljeni inspektor Megre. Djela: romani “Lađar”, “Noć na raskršću”, “Mali doktor”, “Megre postavlja zamku”.
1992. – Bivši predsjednik Bugarske Todor Živkov, zbačen 1989, osuđen na sedam godina zatvora pod optužbom za pronevjeru državnih fondova.
1995. – Pod geslom “Ujedinjeni Jerusalim je naš” Izrael započeo 15-mjesečnu proslavu 3000. godišnjice proglasa kralja Davida o tom gradu kao prijestonici jevrejskog naroda.
1997. – Od eksplozije tri bombe, koje su u Jerusalimu postavili islamski teroristi, poginulo sedam i ranjeno skoro 200 ljudi.
1998. – Međunarodni tribunal u Hagu osudio na doživotnu robiju bivšeg premijera Ruande Žana Kambandu, optuženog za genocid počinjen 1994. u sukobima plemena Tutsi i Hutu u toj afričkoj zemlji.
2000. – Oko 20 policajaca i vojnika, te 60 pripadnika ljevičarskog pobunjeničkog pokreta pogunulo je u sukobima u Kolumbiji, koji su aktivirani nakon posjete američkog predsjednika Bila Klintona.
2001. – Dragan Kolundžija, koji je u vrijeme rata u BiH bio čuvar u logoru Keraterm u Prijedoru, priznao pred Haškim tribunalom krivicu za zločin protiv humanosti u okviru sporazuma sa Tužilaštvom, prema kome protiv njega neće biti podignute nove optužnice.
2003. – Dragan Nikolić, zvani Jenki, priznao pred Haškim tribunalom krivicu po sve četiri tačke treće izmijenjene optužnice, koja ga tereti za zločine počinjene nad muslimanima i ostalim nesrbima u logoru “Sušica” u Vlasenici 1992. godine, gdje je bio jedan od komandanata.
2009. – Od eksplozije u fabrici namjenskih proizvoda “Prvi partizan” u Užicu poginulo sedam radnika.
Foto: N.N.
Izvor: SRNA
