Danas je srijeda, 4. april, 94. dan 2019. Do kraja godine ima 271 dan.
186. – Rođen rimski car Septimije Bazijan, poznat kao Marko Aurelije Sever Antonin Avgust Karakala, jedan od najkrvavijih tirana u rimskoj istoriji. Zajedno sa ocem Septimijem Severom vladao je od 198. do 211, a potom sam krajnje surovo, pogubivši čak i brata, sve dok i on nije ubijen 217. Da bi ublažio nezadovoljstvo, posebno u provincijama, 212. je dao rimsko građansko pravo svim građanima Rimskog carstva koji su rođeni kao slobodni.
1284. – Umro kastiljanski kralj Alfonso Deseti – Mudri, utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva, vjerski veoma tolerantan. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od 1252. do smrti dvor u Toledu je pretvorio u centar učenosti i utočište za mnoge Jevreje, Mavare (Arapi) i hrišćanske skolastičare. Njegovim zalaganjem su prevedeni “Sveto pismo”, “Talmud” i “Kur`an” i napisan je niz značajnih djela: “Kraljevski zakon”, “Astrološka znanja”, “Mineralogija”, a 1270. je započeto pisanje “Velike i opšte istorije”. Zauzeo je 1262. luku Kadis na obali Atlantskog okeana, okončavši petovjekovnu mavarsku okupaciju grada.
1581. – Engleska kraljica Elizabeta Prva proglasila vitezom Frensisa Drejka – gusara, potom admirala, prvog Engleza koji je oplovio svijet, čiji su gusarski napadi na španske brodove doprinijeli širenju engleske kolonijalne imperije.
1617. – Umro škotski matematičar Džon Neper, koji je pronašao logaritme i objavio principe izračunavanja logaritama.
1825. – Rođen srpski filolog Đura Popović, poznat kao Đura Daničić, prijatelj Vuka Karadžića i njegov saradnik u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa. Poslije studija u Požunu (Bratislava), Pešti i Beču, radio je kao bibliotekar Narodne biblioteke u Beogradu, sekretar Društva srpske slovesnosti i profesor Liceja i Velike škole. Karadžićeve i sopstvene poglede na jezik dosljedno je sproveo prevodeći sa latinskog jezika “Psaltir Davidov” i “Stari zavjet”. Objavio je više djela iz stare sprske književnosti: Teodosijevog “Žitija Sv. Save”, Domentijanovih žitija o Sv. Simeonu i Sv. Savi, “Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih” (Danilo i njegovi učenici), “Nikoljsko jevanđelje”. Neprocjenljivu vrijednost ima njegov rad na rječniku. Izdao je “Rečnik iz književnih starina srpskih” i započeo veliki istorijski “Rečnik hrvatskoga ili srpskoga jezika”. Ostala djela: “Mala srpska gramatika”, “Srpska sintaksa”, “Oblici srpskog jezika”.
1860. – Rođen srpski pjesnik Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Njegova lirika je označila raskid s romantičarskom poezijom i obilježena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, sjetne pjesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće (“Zimska idila”, “Jesen”, “Ja ništa više ne vjerujem”, “Tamara”, “Istok”). Bio je korektor u Državnoj štampariji u Beogradu, pisar Ministarstva unutrašnjih poslova, učitelj u Turn Severinu i diplomatski činovnik u Prištini i Solunu. Djela: dva izdanja “Pjesama” objavljena za života i sabrana djela posthumno.
1868. – Rođen srpski književni istoričar i kritičar Pavle Popović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Objavio je mnoge književnoistorijske studije i nekoliko istorija književnosti. Djela: “Jugoslovenska književnost”, “Pregled srpske književnosti”, “Iz književnosti” (četiri knjige eseja i studija), “O Gorskom vijencu”, “Srpska drama u XIX veku”, “Francuski moralisti”.
1896. – Rođen američki pisac Robert Eme Šervud, koji je u dramama pisanim poslije Prvog svjetskog rata prikazao s gledišta pacifiste poslijeratno razočaranje i zalagao se za mir u svijetu. Docnije je, suočen s nadiranjem nacizma, postao ubijeđeni pristalica rata kao jedinog načina da se svijet oslobodi nacističke tiranije. Djela: drame “Okamenjena šuma”, “Idiotova radost”, “Neće biti noći”, scenariji za filmove “Duh putuje na zapad”, “Najbolje godine našeg života”.
1905. – Tokom zemljotresa u provinciji Lahore, tada dijelu Britanske Indije, poginulo 19.000 ljudi.
1933. – Američki mornarički dirižabl “Akron” zbog oluje srušio se u Atlantski okean ispred obala Nju Džersija, pri čemu je poginulo 73 ljudi u letjelici.
1936. – Prvog dana generalnog štrajka studenata Beograda, Zagreba, Ljubljane, Skoplja i Subotice protiv fašizacije zemlje i vlade Milana Stojadinovića policija na Medicinskom fakultetu u Beogradu ubila studenta prava Žarka Marinovića. Kao znak sjećanja na taj događaj 4. april se obilježava kao Dan studenata Beogradskog univerziteta.
1945. – Drugi svjetski rat završen na teritoriji Mađarske, iz koje su sovjetske trupe, u naletu ka Berlinu, istjerale njemačku vojsku.
1949. – U Vašingtonu ugovor o stvaranju NATO potpisali šefovi diplomatija SAD, Kanade, Velike Britanije, Francuske, Italije, Holandije, Belgije, Danske, Islanda, Norveške, Luksemburga i Portugalije. Kasnije su u zapadni vojno-politički savez uključene Zapadna Njemačka, Grčka, Turska i Španija. NATO je osnivačkim aktom definisan kao odbrambeni savez, da bi pola vijeka kasnije, 24. marta 1999, protivno Povelji UN, mimo saglasnosti Savjeta bezbjednosti UN, suprotno dokumentu o evropskoj bezbjednosti iz Helsinkija koje su njene članice potpisale, pogazivši sopstveni osnivački akt, čak i ustave pojedinih država članica, pod vođstvom SAD otpočeo agresiju na suverenu zemlju – Saveznu Republiku Jugoslaviju.
1968. – Američki crnački baptistički sveštenik Martin Luter King, vođa pokreta protiv rasnog ugnjetavanja i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1964, ubijen u Memfisu u američkoj državi Tenesi. Zbog toga što je njegov uticaj stalno rastao među crncima i ostalim ugnjetenim Amerikancima, na osnovu naloga šefa Federalnog istražnog biroa Edgara Huvera, osam godina prije ubistva praćen je doslovno svaki korak tog borca za građanska prava i protiv rasne segregacije i bezakonja. Prema ocjeni FBI, bio je “opasnost po američko društvo”. Poslije traljavo vođene istrage, za ubistvo je optužen Džejms Erl Rej i u martu 1969. osuđen na 99 godina robije. Kasnije je nezavisna istraga pokazala da je vjerodostojnost “dokaza” FBI veoma nepouzdana i da nije sigurno da je Rej atentator, ali nije uspjela da izdejstvuje obnovu sudskog procesa.
1969. – U Hjustonu prvi put ugrađeno vještačko srce u ljudski organizam, ali je 47-godišnji pacijent umro poslije četiri dana.
1975. – Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona poslije polijetanja iz Sajgona poginulo 155 vijetnamske djece, ratne siročadi.
1979. – U Pakistanu obješen bivši premijer Zulfikar Ali Buto, oboren s vlasti u julu 1977. vojnim udarom generala Mohameda Zije ul Haka, a zatim u montiranom procesu osuđen na smrt pod neuvjerljivim optužbama da je naredio ubistva političkih protivnika.
1983. – Umrla američka pozorišna i filmska glumica Glorija Džozefina Mej Svanson, koja se proslavila u vrijeme nijemog filma, ali i zvučnim filmom “Bulevar sumraka”, snimljenim 1950. Ostali filmovi: “Muško i žensko”, “Kraljica Keli”, “Zaza”, “Gospođa San-Žen”.
1991. – Umro švajcarski pisac Maks Rudolf Friš, liberalni intelektualac, skeptik koji je analizirao duhovne tendencije i protivrječnosti savremenog svijeta, ne opredjeljujući se za doktrine koje se nude kao univerzalne istine. Tragao je za identitetom ličnosti, s pravom na “privatnu” sudbinu u svijetu savremene civilizacije koji pojedincu natura ulogu. Djela: romani “Štiler”, “Homo faber”, “Neka mi ime bude Gantenbajn”, pripovijetka “Montok”, drame “Kineski zid”, “Grof Ederland”, “Don Huan ili Ljubav prema geometriji”, “Biderman i palikuće”, “Andora”, “Biografija”, knjige dnevnika “Dnevnici 1946-1949”, “Dnevnici 1966-1971”, koje su spoj činjenica s refleksijama i komentarima.
1996. – Sudija italijanskog vojnog suda naložio da bivšem nacističkom SS kapetanu Erihu Pribkeu, koji se branio frazom da je “samo izvršavao naređenja”, mora da bude suđeno zbog odgovornosti za masakr 335 italijanskih civila u Drugom svjetskom ratu 1944. u Ardeatinskim pećinama blizu Rima.
1997. – Umro ruski pisac Vladimir Aleksejevič Solouhin, koji je u pjesničkim i proznim djelima dosljedno zastupao ideju o potrebi promišljenog odnosa prema prirodi i zaštiti spomenika ruskog nacionalnog bića. NJegova filozofija prirode podrazumijeva jedinstvo struktura svega što čini svijet, što je mjerilo etičke ispravnosti. Tome nasuprot su otuđeni čovek i stvarnost tehničke civilizacije, uključujući nauku. Djela: zbirke pjesama “Kako ispiti sunce”, “Čovjek sa cvijećem u rukama”, “Živjeti na zemlji”, “Četrdeset zvonkih kapi”, “Argument”, “Lirika”, “Sonetni vijenac”, “Sedina”, proza “Vladimirske staze”, “Kap rose”, “Pisma iz Ruskog muzeja”, “Vrijeme za skupljanje kamenja”, “Med na hljebu”, “Nastavak vremena”.
1998. – Od eksplozije metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko u oblasti Donjeck poginula 63 rudara.
1999. – Bombe izbačene iz aviona NATO na rafineriju nafte u Pančevu ubile radnike Duška Bogosavljeva, Mirka Dmitrovića i Dejana Bojkovića.
1999. – Avioni NATO razornim projektilima uništili rezervoare za gorivo centralne beogradske gradske toplane u Novom Beogradu, usmrtivši čuvara toplane Slobodana Trišovića. Gotovo u isto vrijeme gađana je Policijska akademija na Banjici, pri čemu je oštećena zgrada obližnje Vojno-medicinske akademije, puna bolesnika, uključujući 22 ranjenika od napada NATO avijacije širom Savezne Republike Jugoslavije.
2000. – Republika Srpska haškim istražiteljima podnijela 440 prijava, dokumentovanih na 12.000 stranica, protiv lica koja su za vrijeme rata počinila zločine nad srpskim narodom.
2000. – U sukobima Srba i vojnika NATO u selu Sevče na Kosmetu povrijeđeno 14 Srba, 11 američkih vojnika, jedan Poljak i jedan prevodilac. Do sukoba je došlo poslije hapšenja jednog Srbina zbog nelegalnog posjedovanja oružja.
2002. – U Beogradu je preminuo arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i počasni član mnogih evropskih akademija.
2003. – Dom za ljudska prava BiH zaključio je da su BiH i Federacija BiH nezakonito protjerale državljane BiH, članove takozvane “alžirske grupe”, Mustafu Ait Idira i Belkadema Bansajaha i naložio im da preduzmu sve mjere radi sprečavanja izricanja i izvršenja smrtne kazne nad podnosiocima prijava, koji se nalaze u zatočeništvu u SAD.
2006 – U Kuvajtu su, prvi put u istoriji te države, žene izašle na izbore, nepunih godinu dana od kada su, izmenama izbornog zakona, dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.
2006. – Apelaciono vijeće Suda BiH proglasilo je Abduladhima Maktoufa krivim za ratni zločin protiv civilnog stanovništva u Travniku i potvrdilo mu petogodišnju kaznu zatvora, koju je izreklo prvostepeno vijeće.
2006. – Portparol Haškog tužilaštva Florans Artman smijenjena sa funkcije, a na njeno mjesto imenovan Anton Nikiforov.
Foto: www.pink.rs
Nezavisne
