Danas je petak, 19. april, 109. dan 2019. Do kraja godine ima 256 dana.
1689 – Umrla švedska kraljica Kristina Augusta, koja je 1644. okončala rat sa Danskom i 1648. tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik “švedskim morem”. Kraljica je postala 1632. u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina kasnije. Kao jedna od najobrazovanijih žena Evrope, bila je mecena naučnicima i književnicima i na dvoru je okupljala učene ljude, uključujući francuskog filozofa Renea Dekarta. Pošto je 1654. prinuđena da abdicira zbog tajnog prelaska u rimokatoličku vjeru, putovala je po Evropi sa ljubavnikom, koga je kasnije ubila, i nastanila se u Rimu, gdje je i umrla.
1775. – Porazom Britanaca kod Leksitona i Konkorda počeo američki rat za nezavisnost.
1783. – Kongres SAD objavio da je pobjedonosno okončan rat za nezavisnost od Velike Britanije.
1824. – Umro engleski pisac Džordž Gordon Bajron, jedan od osnivačava evropskog romantizma. NJegova poezija je oličavala slobodan ljudski duh u pobuni protiv poretka, zbog čega je postao veoma uticajan i popularan kod evropskih naroda pod jarmom tuđe vlasti ili domaćeg despotizma. Englesku je napustio, razočaran, 1816. i u Italiji je stvorio najveća djela : “Čajld Halord”, “Kain”, “Manfred”, “Don Žuan”. Otišao je 1823. da pomogne borbu Grka za oslobađanje od Turaka, ali je ubrzo obolio od malarije i umro, ne ostvarivši ideal da se bori za slobodu grčkog naroda.
1881. – Umro engleski državnik Bendžamin Dizrael, osnivač i vođa konzervativaca, premijer 1862. i od 1874. do 1880. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877, pokorio Avganistan i osvojio Kipar. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Otomasnko carstvo.
1882. – Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin (na fotografiji), tvorac teorije o evoluciji živih bića, nazvane darvinizam. Tokom ekspedicije brodom “Bigl” od 1831. do 1836. sakupio je ogroman naučni materijal, a putovanje je opisao u knjizi “Put prirodnjaka oko svijeta”. Na obalama Južne Amerike i ostrvima Tihog okena proučavao je geološke formacije, biljke i životinje i zaključio da su se organizmi postepeno mijenjali. U epohalnom dijelu “Postanak vrste putem prirordnog odabiranja” razradio je tezu o evoluciji. Postanak vrsta je revolucionisao biologiju, ali je izazvao žestoke napade crkvenih krugova. Ostala djela: “Promjenljivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima”, “Porijeklo čovjeka”.
1906. – Umro francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom Kiri – Sklodovskom i Antoanom Andrijem Bekerelom podijelio 1903. Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom je 1880. otkrio pizoelektricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1988. sa suprugom je pronašao radioaktivne elemente polonijum i radijum. Radovi Pjera i Marije Kiri ostavili su temelje moderne nauke i radioaktivnosti i pokazali da radioaktivnost uglavnom ne zavisi od spoljnih uslova.
1911. – U Portugalu je odvojena crkva od države.
1921. – Stupio na snagu Zakon o podjeli Irske na Republiku Irsku i Sjevernu Irsku, koja je ostala dio Velike Britanije. Nezavisnost je rezultat mnogobrojnih ustanaka Iraca, pa je britanska vlada, nemoćna da oružjem suzbije bunt, podijelila ostrvo i većim dijelom priznala nezavisnost.
1932. – Vlada Jugoslavije donijela Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomjesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna pljenidba imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.
1943. – Preživjeli Jevreji varšavskog geta, iz kojeg su do tada Nijemci likvidirali pola miliona ljudi, digli su u Drugom svjetskom ratu ustanak i do 16. maja 1943. odolijevali neuporedivo jačim nacističkim snagama. Izginulo je više od 13.000 ustanika, a 58.000 je poslato u koncetracione logore i lividirano. Iz geta – koje su poslije propasti ustanka Nijemci sravnili sa zemljom – preživjelo je samo 82 ljudi.
1945. – Američke trupe u Drugom svjetskom ratu zauzele njemački grad Lajpcig.
1960. – Prvi predsjednik Južne Koreje Singman Ri povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.
1967. – Umro njemački državnik Konrad Adenauer, kancelar Zapadne NJemačke od 1949. do 1963. godine. Do dolaska nacista na vlast 1933. bio je advokat i gradonačelnik Kelna. Politički se reaktivirao poslije kapitulacije Trećeg rajha u Drugom svjetskom ratu, tijesno sarađujući sa američkom vojnom upravom. Učestvovao je u stvaranju NATO pakta i drugih oblika saradnje zapadnih država.
1971. – SSSR lansirao kosmičku stanicu “Saljut ” u orbitu oko Zemlje.
1975. – Maoistički pokret Crvenih Kmera ovladao je cijelom Kambodžom. Tokom strahovlade, okončane vijetnamskom okupacijom krajem 1978, Crveni Kmeri su likvidirali od milion do dva miliona sunarodnika.
1975. – S kosmodroma “Bajkonur” lansiran prvi indijski satelit.
1984. – Lansiran prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su prije Kine uspjeli samo SSSR i SAD.
1989. – Od eksplozije tokom pomorskih manevara u Atlantiku na američkom vojnom brodu “Ajova” poginulo je 47 ljudi.
1993. – Više od 80 pripadnika jedne američke vjerske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, poginulo je kad su poslije 51 dan opsade federalni agenti upali u sjedište sekte u teksaškom gradu Vako.
1994. – U Francuskoj na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svjetskom ratu Pol Tuvije.
1995. – Od eksplozije u jednoj federalnoj zgradi u američkom gradu Oklahoma Siti poginulo je najmanje 168 ljudi.
2000. – Svi putnici – njih 124 i sedam članova posade poginulo u filipinskom avionu, koji se srušio i zapalio blizu južnog filipinskog grada Davoa.
2004. – Žalbeno vijeće Haškog tribunala ukinulo presudu kojom je general Vojske RS Radislav Krstić proglašen krivim za učešće u udruženom zločinačkom poduhvatu radi genocida. Vijeće je kaznu Krstiću preinačilo sa izrečenih 46 na 35 godina zatvora. 2006. – Potpisan Osnovni ugovor između Vatikana i BiH.
Foto: www.pink.rs
Izvor: Nezavisne
