Danas je utorak, 16. jun, 168. dan 2019. Do kraja godine ima 198 dana.
1671. – U Moskvi javno pogubljen vođa ustanka donskih kozaka i seljaka Stepan – “Stenjka” Timofejevič Razin, predvodnik bune od 1667. protiv ruskih spahija i carskih činovnika koji su slobodne kozake pretvarali u kmetove, a seljacima naturali još teže obaveze. Pobunjenici su zauzeli Caricin, Astrahan, Saratov i druge gradove između Dona i Urala i u Povoložju, ali se ustanak razvijao stihijno i na kraju je u krvi ugušen.
1779. – Španija objavila rat Britaniji i počela opsadu Gibraltara.
1826. – Turski sultan Mehmed Drugi poslije pobune janjičara, ugušene u krvi, ukinuo janjičarsku vojsku i uveo nizam (redovna vojska). Janjičare je 1330. od otete i poturčene djece hrišćanskih podanika osnovao sultan Orhan. Murat Drugi je dozvolio da se u janjičare primaju i Turci, a 1638. je ukinuto uzimanje hrišćanske djece. S opadanjem turske moći janjičari su sve češće izazivali bune i nerede i postali opasni za tursku vlast.
1852. – U Novom Sadu štampan prvi broj lista “Serbski dnevnik”, sa književnim dodatkom “Sedmica”, koji je potom izlazio 12 godina, jedan od rijetkih slovenskih listova u austrijskoj carevini. U listu koji je pokrenuo i izdavao Danilo Medaković sarađivali su najbolji srpski pisci. Kad je 1859. Medaković prešao u Srbiju, urednik lista je postao Jovan Đorđević.
1858. – Rođen švedski kralj Gustav Peti, koji je tokom vladavine od 1907. do smrti 1950. osigurao neutralni status Švedske u oba svjetska rata.
1876. – Na Cetinju, poslije pregovora vođenih od oktobra 1875. do februara 1876, potpisan Ugovor o savezu Srbije i Crne Gore protiv Otomanskog carstva.
1890. – Rođen engleski filmski glumac Artur Stenli Džeferson, poznat kao Sten Lorel, “Mršavi” iz tandema s Oliverom Hardijem, koji je glumio “Debelog”. Oni su u urnebesnim komedijama gradili komiku na paradoksima dovedenim do krajnosti, ali humor nikad nije bio zajedljiv. Filmski producenti i sada ubiru profit od njihovih filmova, a njih dvojica su završila u sirotinjskoj bolnici. Filmovi: “Muzička kutija”, “Naši odnosi”, “Na Divljem zapadu”, “Dva dobra drugara”, “Fra Djavolo”, “Mi iz Oksforda”, “Veliki posao”, “Naša žena”, “Udri brigu na veselje”.
1917. – Sazvan Prvi sveruski kongres Sovjeta.
1920. – U Londonu održana prva sjednica Društva naroda, preteče UN, osnovanog radi očuvanja mira i kolektivne bezbjednosti poslije Prvog svjetskog rata.
1930. – Umro srpski političar i filolog LJubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije, koji je 1921. sa Jašom Prodanovićem osnovao Republikansku stranku i bio njen prvi predsjednik. Prethodno je kao pripadnik Samostalne demokratske stranke više puta bio ministar prosvjete i jednom premijer. Djela: monografija “Život i rad Vuka Stefanovića Karadžića”, stari srpski pisani spomenici “Miroslavljevo jevanđelje”, “Stari srpski natpisi i zapisi” (šest knjiga), stari ljetopisi, djela Vuka Karadžića, uključujući “Vukovu prepisku”, udžbenici gramatike, studije o starim srpskim štamparijama, o srpskim crkvama u 15. i 16. vijeku, o arhiepiskopu Danilu.
1942. – Na konferenciji na Tjentištu 38 delegata Crne Gore, Boke i Sandžaka u Drugom svjetskom ratu donijelo rezoluciju u kojoj je kao jedini cilj označeno istjerivanje okupatora i istaknuto da je narodnooslobodilački pokret u Crnoj Gori, Boki i Sandžaku sastavni dio borbe naroda Jugoslavije.
1944. – Na Visu u Drugom svjetskom ratu postignut sporazum jugoslovenske kraljevske izbjegličke vlade – koja je bila pod snažnim pritiskom zvaničnog Londona – i Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije, koji su potpisali dr Ivan Šubašić i Josip Broz. Tim dokumentom je predviđeno da izbjegličku vladu formiraju demokrate nekompromitovane saradnjom sa okupatorom i izjavama protiv narodnooslobodilačkog pokreta. Dogovoreno je i da izbjeglička vlada prizna tekovine narodnooslobodilačke borbe, organizuje pomoć i osudi izdajnike, a da o obliku vladavine bude odlučeno poslije oslobođenja Jugoslavije.
1958. – Obješen mađarski državnik Imre Nađ, premijer od 1953. do oktobra 1956, kad je u Mađarskoj izbila antikomunistička pobuna. Pošto su sovjetske trupe skršile pobunu – za koju je Moskva krivila Nađa – osuđen je na smrt kao izdajnik.
1960. – Predsjednik SAD Dvajt Ajzenhauer morao da odloži posjetu Japanu zbog antiameričkih nereda u toj zemlji.
1961. – Ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev zatražio azil u Francuskoj dok je u Parizu gostovao s ansamblom baleta “Kirov”.
1963. – Ruskinja Valentina Vladimirovna Terješkova postala prva žena kosmonaut, poletjevši u orbitu oko Zemlje kosmičkim brodom “Vastok 6”. Ona je kao šesti sovjetski kosmonaut obletjela Zemlju 48 puta i spustila se 19. juna.
1976. – U Sovetu, najvećem crnačkom naselju u Južnoj Africi, izbili krvavi rasni neredi u kojima je, tokom nekoliko mjeseci, poginulo najmanje 600 crnaca i tri bijelca.
1977. – Predsjednik SAD Džimi Karter i panamski vođa Omar Torihos Erera potpisali ugovor kojim je predviđeno da Panamski kanal bude predat 2000. u vlasništvo Paname.
1977. – Umro njemački raketni inženjer Verner fon Braun, konstruktor nacističkih raketnih projektila “fau-1” i “fau-2”, kojima je u Drugom svjetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Poslije rata je emigrirao u SAD, gdje je rukovodio proizvodnjom raketnih projektila “redstoun” i “jupiter C”, kojim je 1958. lansiran prvi američki vještački satelit “eksplorer-1”.
1979. – Pod optužbom za korupciju pogubljen general Igracijus Kutu Ačempong, vojni upravljač Gane od 1972. do 1979.
1992. – SAD i Rusija postigle dogovor o smanjivanju arsenala dalekometnih nuklearnih raketa do 2003. za dvije trećine.
1997. – Osam muslimanskih država u Istanbulu formiralo grupu G-8 kao protivtežu grupi sedam najvažnijih industrijskih nacija G-7.
2000. – Kod sela Klečka na Kosovu, nastanjenom albanskim življem, vojnici KFOR-a otkrili veliku količinu oružja, koje je bilo sakriveno u četiri bunkera. Saopšteno da je to oružje dovoljno da se potpuno opreme dvije pješadijske čete.
2001.- Američki i ruski predsjedik Džordž Buš i Vladimir Putin sastali se na Brdu kod Kranja u Sloveniji, što je bio njihov prvi sastanak.
2008. – BiH potpisala u Luksemburgu Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU.
Foto: N.N.
Izvor: SRNA
